آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا

آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام – ضرورت رعایت حرمت ها

آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام، حرمت ها، حد و حدودی دارند که ضرورت رعایت آنها بر احدی پوشیده نیست. برخی از حرمت ها برای تمامی مجالس عزاداری مشترک است و برخی از محافل عزا نیز ممکن است قوانین و حدود مختص به خود را داشته باشند که رعایت تمامی آنها الزامی است.

بخش اول آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام: تاریخچه مجالس عزاداری ائمه اطهار (علیهم السلام)

برغم عقیده برخی صاحب نظران مبنی بر آغاز مجالس عزاداری اهل بیت (علیهم السلام) در دوره های زمانی مختلف ؛ باید گفت خاندان اهل بیت عصمت و طهارت خود نخستین کسانی بودند که عزای آن ستارگان تاریخ را با چشمانی اشکبار و دلهایی آکنده از غم و حزن به ماتم نشستند و نقطه عطف آن را نیز می توان شهادت حضرت امام حسین (علیه السلام) دانست.

مرثیه بشیر بن جذلم به دستور امام سجاد (علیه السلام) در ورود به مدینه مردم را منقلب کرد و قبل از آن مرثیه زینب کبری (سلام الله علیها) در گودال قتلگاه و دروازه کوفه موجی از خشم و نفرت از آل امیه ایجاد کرد. تا جایی که در حین خطبه (دروازه کوفه) مردم به سر و سینه زدند و زن ها گیسوان پریشان نمودند.(1)

ائمه معصومین (علیهم السلام) خاطره عاشورا را زنده نگه می داشتند و خود مراسم عزاداری برپا می نمودند و بر مصائب جدشان اشک ماتم می ریختند. مرثیه سرایان را مورد تشویق قرار می دادند و از آنان تجلیل می نمودند. حضرت امام رضا (علیه السلام) به ریان بن شبیب که به محضرش رسیده بود پس از بیان مطالبی فرمود:
ای فرزند شبیب! اگر بخواهی بر چیزی گریه کنی، پس بر حسین (علیه السلام) گریه کن. (2)

حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه) در زیارت ناحیه مقدسه به تفصیل از واقعه عاشورا سخن گفته و بر مصائب جدش گریه کرده و از اینکه نتوانسته است در کربلا در رکاب سیدالشهداء یاری اش کند ، تأسف و تحسر خود را بیان می دارد.
پس بدیهی است که مجلس عزای ائمه اطهار از همان بدو شهادت ایشان آغاز شده و خاندان عصمت و طهارت اولین عزاداران و اقامه کنندگان مجالس عزا بوده اند.

بخش دوم آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام: احراز آمادگی قبل از حضور در مجلس

یقیناً آغاز نمودن هر امری مستلزم فراهم نمودن مقدماتی است که چنانچه چنین امری محقق نگردد، نمی توان امیدی به نتیجه بخش بودن آن داشت. بی شک مجالس عزاداری نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه با توجه به حساسیت خاصی که به علت قداست آن وجود دارد، آمادگی و دقت نظر بیشتری را می طلبد.

کسب پاکی و طهارت بوسیله وضو از مواردی است که زمینه حضوری پربار در اینگونه مجالس را فراهم می نماید. پس بهتر است در محفلی که اولیاء و فرشتگان مقرب الهی حضور دارند، با وضو وارد شویم. ضمن اینکه علاوه بر کسب طهارت بوسیله وضو، می طلبد تا نظافت شخصی را نیز رعایت نمائیم تا علاوه بر احترام به قداست مجلس، موجبات رنجش خاطر دیگر عزاداران را نیز فراهم نکنیم.

از دیگر مواردی که شایسته است پیش از ورود به مجلس عزاداری صورت پذیرد، آشکار ساختن عزا و غم در ظاهر و به جهت تعظیم شعائر است که ساده ترین حالت آن پوشیدن لباس سیاه است. هرچند پوشیدن جامه سیاه از نظر فقهی کراهت دارد، لیکن در عزای ائمه اطهار (علیهم السلام) و خصوصاً حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) نه تنها از آن نهی نشده، بلکه مورد تأکید نیز می باشد.

اما شاید مهمترین عاملی که می تواند زمینه بهره برداری هرچه بیشتری را ایجاد نماید، داشتن حضور قلب است. به حتم حضور قلب باعث خواهد شد اثرات مطلوب تر و پایدارتری را در فرد شاهد باشیم و این امری است که در روایات نیز مکرراً مورد تأکید قرار گرفته است.

بخش سوم آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام: تسلیت گویی

 اصل تسلیت گفتن در مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده ، در اسلام مستحب است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «هر کس مصیبت دیده ای را تسلیت گوید ، پاداشی همانند او دارد ». (6)

امام باقر (علیه السلام) می فرماید:«وقتی شیعیان به هم می رسند، در مصیبت اباعبدالله این جمله را تکرار نمایند: خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (علیه السلام) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی از آل محمد قرار بدهد. (7)

 رعایت ادب: الزام رعایت ادب در حین حضور در مجلس عزاداری با توجه به حضور شخصیت باطنی آن ذوات مقدس، مشخص می گردد و این مهم می بایست در تمامی مراحل حضور در مجلس رعایت گردد. در حالت نشستن و رفتار فرد، عدم مکالمه با دیگران و یا تلفن همراه، پرهیز از شوخی و …

 هر مادریی درروضه مسئول نگهداری فرزند خودش است و باید بر فرزندش تعلیم دهد که ابتدا تا انتهای مجلس باید درکنار مادر قرار گیرد و از راه رفتن و بازی کردن دور همی پرهیز کنند چراکه فرزندان ما وارثان عاشورا هستند و باید ادب به ساحت مقدس ائمه علیهم السلام را درهمین محافل یاد بگیرند.

منابع آداب حضور در مجالس عزاداری سیدالشهدا علیه السلام

1.  لهوف سید بن طاووس – ص17
2. امالی شیخ صدوق – ص112
3.  البکاء – ص474
4. وسایل الشیعه – ج 10 – ص235
5. مستدرک سفینه البحار – ج7 – ص235
6. سفینه البحار – ج 2 – ص188
7. مستدرک الوسایل – ج 2 – ص 216