دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه (دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان) 

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه، دعایی است برای وداع با ماه مبارک رمضان، که حضرت سجاد علیه السلام به این صورت فرموده اند. متن و فایل صوتی دعا رو می توانید در پایین همین صفحه مشاهده کنید.

فایل صوتی دعا به هنگام وداع با ماه مبارک رمضان

دعاى امام سجاد علیه السلام در وداع ماه مبارک رمضان

﴿1﴾ اللَّهُمَّ یا مَنْ لَا یرْغَبُ فِی الْجَزَاءِ

(1) خدایا! ای که شوقی به پاداش ندارد؛ چون بی‌نیاز از آفریده‌هاست؛

﴿2﴾ وَ یا مَنْ لَا ینْدَمُ عَلَى الْعَطَاءِ

(2) و ای که بر عطابخشی‌اش، پشیمان نمی‌شود؛

﴿3﴾ وَ یا مَنْ لَا یکَافِىُ عَبْدَهُ عَلَى السَّوَاءِ .

(3) و ای که پاداش بنده‌اش را مساوی و برابر نمی‌دهد؛ [بلکه پاداشش بیش از عمل بنده است].

﴿4﴾ مِنَّتُکَ ابْتِدَا ، وَ عَفْوُکَ تَفَضُّلٌ ، وَ عُقُوبَتُکَ عَدْلٌ ، وَ قَضَاّْؤُک خِیرَهٌ

(4) نعمتت آغاز است، [دست کسی در ساخت و پرداختش جایی ندارد] و گذشتت احسان و مجازاتت عدالت و فرمانت خیر است.

﴿5﴾ إِنْ أَعْطَیتَ لَمْ تَشُبْ عَطَاءَکَ بِمَنٍّ ، وَ إِنْ مَنَعْتَ لَمْ یکُنْ مَنْعُکَ تَعَدِّیاً .

(5) اگر عطا کنی، عطایت را به منّت آلوده نمی‌کنی؛ و اگر منع کنی، منعت بر پایه تجاوز نیست.

﴿6﴾ تَشْکُرُ مَنْ شَکَرَکَ وَ أَنْتَ أَلْهَمْتَهُ شُکْرَکَ .

(6) کسی که تو را سپاس-گزاری کند، پاداشش می‌دهی؛ در حالی که خودت سپاسگزاری را به او الهام کردی.

﴿7﴾ وَ تُکَافِىُ مَنْ حَمِدَکَ وَ أَنْتَ عَلَّمْتَهُ حَمْدَکَ .

(7) و کسی که تو را ستایش کند، تلافی و جبران می‌کنی؛ در صورتی که ستایش را خودت به او آموخته‌ای.

﴿8﴾ تَسْتُرُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ فَضَحْتَهُ ، وَ تَجُودُ عَلَى مَنْ لَوْ شِئْتَ مَنَعْتَهُ ، وَ کِلَاهُمَا أَهْلٌ مِنْکَ لِلْفَضِیحَهِ وَ الْمَنْعِ غَیرَ أَنَّکَ بَنَیتَ أَفْعَالَکَ عَلَى التَّفَضُّلِ ، وَ أَجْرَیتَ قُدْرَتَکَ عَلَى التَّجَاوُزِ .

(8) پرده می‌پوشی بر کسی که اگر می‌خواستی رسوایش می‌کردی؛ جود و کرم می‌کنی بر کسی که اگر می‌خواستی منعش می‌فرمودی؛ در حالی که هر دوی این‌ها از سوی تو سزاوار رسوایی و منع‌اند؛ امّا چنین نمی‌کنی، چون تمام کارهایت را بر پایۀ لطف و احسان بنا نهادی و قدرتت را بر آیین گذشت به جریان انداختی.

﴿9﴾ وَ تَلَقَّیتَ مَنْ عَصَاکَ بِالْحِلْمِ ، وَ أَمْهَلْتَ مَنْ قَصَدَ لِنَفْسِهِ بِالظُّلْمِ ، تَسْتَنْظِرُهُمْ بِأَنَاتِکَ إِلَى الْإِنَابَهِ ، وَ تَتْرُکُ مُعَاجَلَتَهُمْ إِلَى التَّوْبَهِ لِکَیلَا یهْلِکَ عَلَیکَ هَالِکُهُمْ ، وَ لَا یشْقَى بِنِعْمَتِکَ شَقِیهُمْ إِلَّا عَنْ طُولِ الْإِعْذَارِ إِلَیهِ ، وَ بَعْدَ تَرَادُفِ الْحُجَّهِ عَلَیهِ ، کَرَماً مِنْ عَفْوِکَ یا کَرِیمُ ، وَ عَائِدَهً مِنْ عَطْفِکَ یا حَلِیمُ .

(9) و با کسی که با تو به مخالفت برخاسته، با بردباری روبه‌رو شدی؛ و کسی را که بر ستم به خود همّت گماشت، مهلت دادی؛ با حلم و بردباری‌ات مهلتشان می‌دهی تا به سویت بازگردند. شتاب در عقوبت را وا می‌گذاری تا به عرصه‌گاه توبه و بازگشت بنشینند؛ تا آن‌که از سوی تو، سزاوار هلاکت شده، هلاک نشود؛ و تیره بختشان به نعمت تو بدبخت نگردد. هلاکت و بدبختی آنان، پس از طول مدتی است که حرام و حلالت را برای آنان روشن کردی و پیوسته به عذاب تهدیدشان فرمودی و عذر بسیاری از این قبیل در برابرشان قرار دادی و پی‌درپی بر آنان اتمام حجّت کردی. این همه، بر پایۀ کرم و بخششی از عفو توست، ای بزرگوار! و سود و بهره‌ای است از مهربانی تو، ای بردبار!

﴿10﴾ أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبَادِکَ بَاباً إِلَى عَفْوِکَ ، وَ سَمَّیتَهُ التَّوْبَهَ ، وَ جَعَلْتَ عَلَى ذَلِکَ الْبَابِ دَلِیلًا مِنْ وَحْیکَ لِئَلَّا یضِلُّوا عَنْهُ ، فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ ﴿تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَهً نَصُوحاً عَسَى رَبُّکُمْ أَنْ یکَفِّرَ عَنْکُمْ سَیئَاتِکُمْ وَ یدْخِلَکُمْ جَنَاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ﴾.

(10) تویی که دری برای بندگانت به سوی بخششت گشودی و آن را توبه نامیدی و بر آن درِ گشوده دلیلی از وحی‌ات قرار دادی تا آن را گم نکنند؛ – ای که نامت والا و مبارک است! – فرمودی: «به سوی خدا بازگردید؛ بازگشتی خالص، باشد که پروردگار گناهانتان را محو کند و شما را وارد بهشت‌هایی کند که از زیر آن‌ها، نهرها روان است.

﴿11﴾ ﴿یوْمَ لَا یخْزِی اللَّهُ النَّبِی وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ ، نُورُهُمْ یسْعَى بَینَ أَیدِیهِمْ وَ بِأَیمَانِهِمْ ، یقُولُونَ رَبَّنَا أَتْمِمْ لَنَا نُورَنَا ، وَ اغْفِرْ لَنَا ، إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ﴾. فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ ذَلِکَ الْمَنْزِلِ بَعْدَ فَتْحِ الْبَابِ وَ إِقَامَهِ الدَّلِیلِ

(11) روزی که خداوند، پیامبر و کسانی که به او ایمان آوردند، خوار نمی‌کند؛ نورشان پیش رویشان و از جانب راستشان در حرکت است. می‌گویند: خدایا! نور ما را کامل کن و ما را بیامرز که تو بر هر کاری توانایی.» پس بهانه و عذر کسی که پس از گشوده شدن در و اقامۀ راهنما، از ورود به عرصه‌گاه بخششت غفلت کند چیست؟

﴿12﴾ وَ أَنْتَ الَّذِی زِدْتَ فِی السَّوْمِ عَلَى نَفْسِکَ لِعِبَادِکَ ، تُرِیدُ رِبْحَهُمْ فِی مُتَاجَرَتِهِمْ لَکَ ، وَ فَوْزَهُمْ بِالْوِفَادَهِ عَلَیکَ ، وَ الزِّیادَهِ مِنْکَ ، فَقُلْتَ تَبَارَکَ اسْمُکَ وَ تَعَالَیتَ ﴿مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ، وَ مَنْ جَاءَ بِالسَّیئَهِ فَلَا یجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا﴾.

(12) و تویی آن‌که در معاملۀ خود، به بهره و سود بندگانت افزودی؛ و در این داد و ستدشان با تو، سودشان و کامیابی و فوزشان به وقت ورود بر تو و بهرۀ افزون را از جانب خود، برای آن‌ها خواسته‌ای؛ پس گفتی – ای که نامت مبارک و والاست! -«هر کس یک خوبی بیاورد، ده برابرش برای اوست؛ و هر کس یک بدی بیاورد، جز به مانند آن کیفر نشود.»

﴿13﴾ وَ قُلْتَ ﴿مَثَلُ الَّذِینَ ینْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ ، وَ اللَّهُ یضَاعِفُ لِمَنْ یشَاءُ﴾ وَ قُلْتَ ﴿مَنْ ذَا الَّذِی یقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافاً کَثِیرَهً﴾ وَ مَا أَنْزَلْتَ مِنْ نَظَائِرِهِنَّ فِی الْقُرْآنِ مِنْ تَضَاعِیفِ الْحَسَنَاتِ.

(13) و فرمودی: «داستان آنان که اموالشان را در راه خدا انفاق می‌کنند، مانند دانه‌ای است که هفت خوشه رویانده، در هر خوشه صد دانه است؛ و خدا برای هر که بخواهد، چند برابر می‌کند.» و گفتی: «کیست که به خدا وام نیکو دهد تا خدا آن را برایش به چندین برابر بیافزاید.» و آنچه از نظایر این آیات، دربارۀ چندین برابر کردن خوبی‌ها، در قرآن نازل فرمودی.

﴿14﴾ وَ أَنْتَ الَّذِی دَلَلْتَهُمْ بِقَوْلِکَ مِنْ غَیبِکَ وَ تَرْغِیبِکَ الَّذِی فِیهِ حَظُّهُمْ عَلَى مَا لَوْ سَتَرْتَهُ عَنْهُمْ لَمْ تُدْرِکْهُ أَبْصَارُهُمْ ، وَ لَمْ تَعِهِ أَسْمَاعُهُمْ ، وَ لَمْ تَلْحَقْهُ أَوْهَامُهُمْ ، فَقُلْتَ ﴿اذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ ، وَ اشْکُرُوا لِی وَ لَا تَکْفُرُونِ﴾ وَ قُلْتَ ﴿لئن شَکَرْتُمْ لَأَزِیدَنَّکُمْ ، وَ لَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِی لَشَدِیدٌ﴾.

(14) و تویی که با گفتارت از غیب خود و تشویقت که بهرۀ آن‌ها در آن است، به اموری راهنمایی کردی که اگر آن امور را از ایشان می‌پوشاندی، دیدگانشان آن‌ها را درک نمی‌کرد و گوش‌هایشان فرا نمی‌گرفت و اندیشه و فکرشان به آن‌ها نمی‌رسید. پس گفتی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم و مرا سپاس‌گزارید و کفران نکنید.» و فرمودی: «اگر شکر کنید، بر شما افزون می‌کنم؛ و اگر ناسپاسی کنید، محققاً عذاب من سخت است».

﴿15﴾ وَ قُلْتَ ﴿ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ ، إِنَّ الَّذِینَ یسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِی سَیدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ﴾، فَسَمَّیتَ دُعَاءَکَ عِبَادَهً ، وَ تَرْکَهُ اسْتِکْبَاراً ، وَ تَوَعَّدْتَ عَلَى تََرْکِهِ دُخُولَ جَهَنَّمَ دَاخِرِینَ .

(15) و گفتی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. آنان‌که از عبادت من، [یعنی دعا] تکبّر می‌کنند، به‌زودی خوار و ذلیل وارد دوزخ می‌شوند». دعا و خواندن خود را عبادت و ترکش را سرکشی نامیدی؛ و بر ترک دعا به ورود در دوزخ با ذلّت و خواری تهدید کردی.

﴿16﴾ فَذَکَرُوکَ بِمَنِّکَ ، وَ شَکَرُوکَ بِفَضْلِکَ ، وَ دَعَوْکَ بِأَمْرِکَ ، وَ تَصَدَّقُوا لَکَ طَلَباً لِمَزِیدِکَ ، وَ فِیهَا کَانَتْ نَجَاتُهُمْ مِنْ غَضَبِکَ ، وَ فَوْزُهُمْ بِرِضَاکَ .

(16) بندگان واقعی‌ات، به خاطر نعمتت تو را یاد کردند؛ و به سبب احسانت، به شکرگزاری‌ات برخاستند و به فرمانت، تو را خواندند؛ و برای گرفتن عطای افزونت، صدقه دادند؛ نجاتشان از خشمت و کامیابی‌شان به خشنودی‌ات در این امور بود.

﴿17﴾ وَ لَوْ دَلَّ مَخْلُوقٌ مَخْلُوقاً مِنْ نَفْسِهِ عَلَى مِثْلِ الَّذِی دَلَلْتَ عَلَیهِ عِبَادَکَ مِنْکَ کَانَ مَوْصُوفاً بِالْإِحْسَانِ ، وَ مَنْعُوتاً بِالِامْتِنَانِ ، وَ مَحْمُوداً بِکُلِّ لِسَانٍ ، فَلَکَ الْحَمْدُ مَا وُجِدَ فِی حَمْدِکَ مَذْهَبٌ ، وَ مَا بَقِی لِلْحَمْدِ لَفْظٌ تُحْمَدُ بِهِ ، وَ مَعْنًى ینْصَرِفُ إِلَیهِ .

(17) و اگر مخلوقی از سوی خودش مخلوقی دیگر را، به همین گونه که تو بندگانت را راهنمایی کردی، راهنمایی می‌کرد، موصوف به احسان و نعمت‌بخشی بود و به هر زبانی مورد ستایش قرار گرفته بود؛ پس تو را سپاس تا آنجا که در سپاست راهی یافت شود؛ و تا آنجا که برای سپاس، کلمه‌ای که به آن ستوده شدی و معنایی که به سپاس منصرف شود، باقی باشد.

﴿18﴾ یا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى عِبَادِهِ بِالْإِحْسَانِ وَ الْفَضْلِ ، وَ غَمَرَهُمْ بِالْمَنِّ وَ الطَّوْلِ ، مَا أَفْشَى فِینَا نِعْمَتَکَ ، وَ أَسْبَغَ عَلَینَا مِنَّتَکَ ، وَ أَخَصَّنَا بِبِرِّکَ

(18) ای که با احسان و فضل، بندگانش را به سپاس فراخوانده و آنان را در دریای نعمت و عطا غرق کرده، چه آشکار و پخش است نعمتت در عرصۀ حیات ما و چه سرشار و فراوان است عطایت بر ما؛ و چه‌قدر ما را به نیکی و احسانت اختصاص داده‌ای!

﴿19﴾ هَدَیتَنَا لِدِینِکَ الَّذِی اصْطَفَیتَ ، وَ مِلَّتِکَ الَّتِی ارْتَضَیتَ ، وَ سَبِیلِکَ الَّذِی سَهَّلْتَ ، وَ بَصَّرْتَنَا الزُّلْفَهَ لَدَیکَ ، وَ الْوُصُولَ إِلَى کَرَامَتِکَ

(19) ما را به دینت؛ دینی که برگزیده‌ای و به آیینت؛ آیینی که پسندیده‌ای و راهت؛ راهی که هموار کرده‌ای، هدایت فرمودی؛ و به چیزی که مایۀ قرب به توست و زمینۀ رسیدن به کرامتت، بینا کردی.

﴿20﴾ اللَّهُمَّ وَ أَنْتَ جَعَلْتَ مِنْ صَفَایا تِلْکَ الْوَظَائِفِ ، وَ خَصَائِصِ تِلْکَ الْفُرُوضِ شَهْرَ رَمَضَانَ الَّذِی اخْتَصَصْتَهُ مِنْ سَائِرِ الشُّهُورِ ، وَ تَخَیرْتَهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَزْمِنَهِ وَ الدُّهُورِ ، وَ آثَرْتَهُ عَلَى کُلِّ أَوْقَاتِ السَّنَهِ بِمَا أَنْزَلْتَ فِیهِ مِنَ الْقُرْآنِ وَ النُّورِ ، وَ ضَاعَفْتَ فِیهِ مِنَ الْإِیمَانِ ، وَ فَرَضْتَ فِیهِ مِنَ الصِّیامِ ، وَ رَغَّبْتَ فِیهِ مِنَ الْقِیامِ ، وَ أَجْلَلْتَ فِیهِ مِنْ لَیلَهِ الْقَدْرِ الَّتِی هِی خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ.

(20) خدایا! تو از خالص‌ترین آن وظایف و برگزیده‌ترین آن فرایض، ماه رمضان را قرار دادی که آن را از میان سایر ماه‌ها برگزیدی و از میان همۀ زمان‌ها و روزگارها انتخاب کردی و بر همۀ اوقات سال برتری دادی؛ به خاطر آن‌که قرآن و نور را در آن نازل کردی و ایمان را در آن چند برابر ساختی و روزه گرفتن در آن را واجب کردی و به شب‌زنده‌داری در آن تشویق فرمودی و شب قدر را ‌که از هزار شب بهتر است، در آن بزرگ داشتی.

﴿21﴾ ثُمَّ آثَرْتَنَا بِهِ عَلَى سَائِرِ الْأُمَمِ ، وَ اصْطَفَیتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ الْمِلَلِ ، فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهَارَهُ ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیلَهُ ، مُتَعَرِّضِینَ بِصِیامِهِ وَ قِیامِهِ لِمَا عَرَّضْتَنَا لَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ، وَ تَسَبَّبْنَا إِلَیهِ مِنْ مَثُوبَتِکَ ، وَ أَنْتَ الْمَلِی‌ءُ بِمَا رُغِبَ فِیهِ إِلَیکَ ، الْجَوَادُ بِمَا سُئِلْتَ مِنْ فَضْلِکَ ، الْقَرِیبُ إِلَى مَنْ حَاوَلَ قُرْبَکَ .

(21) سپس ما را به سبب آن، بر دیگر امّت‌ها برتری دادی و در پرتو فضلش ما را از میان همۀ ملّت‌ها برگزیدی؛ پس به فرمانت روز را روزه گرفتیم و شبش را به یاری‌ات به عبادت برخاستیم، در حالی‌که خود را به سبب روزه و شب‌زنده‌داری‌اش در معرض رحمتت قرار دادیم؛ زیرا خودت ما را در این ماه در معرض رحمتت قرار دادی و آن را وسیلۀ رسیدن به پاداشت انتخاب کردیم و تو به انجام آنچه از درگاهت طلب شود توانایی؛ و به آنچه از احسانت درخواست شود، جواد و بخشنده‌ای؛ به کسی که برای تقرّب به تو بکوشد، قریب و نزدیکی.

﴿22﴾ وَ قَدْ أَقَامَ فِینَا هَذَا الشَّهْرُ مُقَامَ حَمْدٍ ، وَ صَحِبَنَا صُحْبَهَ مَبْرُورٍ ، وَ أَرْبَحَنَا أَفْضَلَ أَرْبَاحِ الْعَالَمِینَ ، ثُمَّ قَدْ فَارَقَنَا عِنْدَ تَمَامِ وَقْتِهِ ، وَ انْقِطَاعِ مُدَّتِهِ ، وَ وَفَاءِ عَدَدِهِ .

(22) به تحقیق این ماه در بین ما، در مرتبه و محلی ستوده‌ زیست و با ما مصاحبت کرد؛ مصاحبتی پسندیده و نیکو و ما را به برترین بهره‌های جهانیان، سودمند کرد؛ سپس هنگام پایان یافتن وقتش و به سر رسیدن مدّتش و کامل شدن روزهایش، از ما جدا شد.

﴿23﴾ فَنَحْنُ مُوَدِّعُوهُ وِدَاعَ مَنْ عَزَّ فِرَاقُهُ عَلَینَا ، وَ غَمَّنَا وَ أَوْحَشَنَا انْصِرَافُهُ عَنَّا ، وَ لَزِمَنَا لَهُ الذِّمَامُ الَْمحْفُوظُ ، وَ الْحُرْمَهُ الْمَرْعِیهُ ، وَ الْحَقُّ الْمَقْضِی ، فَنَحْنُ قَائِلُونَ السَّلَامُ عَلَیکَ یا شَهْرَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ ، وَ یا عِیدَ أَوْلِیائِهِ .

(23) پس ما او را وداع می‌کنیم؛ وداع کسی که هجرانش بر ما سخت و غم‌انگیز است و روگرداندنش ما را غم‌زده و دچار وحشت کرد. برای او برعهدۀ ما، پیمانی محفوظ و حرمتی در خور رعایت و حقّی واجب‌الاداء، لازم شد. بر این اساس می‌گوییم: سلام بر تو ای بزرگ ترین ماه خدا! و ای عید دوستانش!

﴿24﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ یا أَکْرَمَ مَصْحُوبٍ مِنَ الْأَوْقَاتِ ، وَ یا خَیرَ شَهْرٍ فِی الْأَیامِ وَ السَّاعَاتِ 

(24) سلام بر تو ای گرامی‌ترین همنشین از میان اوقات! و ای بهترین ماه، در ایّام و ساعات!

﴿25﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ شَهْرٍ قَرُبَتْ فِیهِ الآْمَالُ ، وَ نُشِرَتْ فِیهِ الْأَعْمَالُ .

(25) سلام بر تو، ماهی که در آن، آرزوها و حاجات، به برآورده شدن نزدیک است؛ و اعمالی که موجب خشنودی خداست، در آن پخش شده.

﴿26﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ قَرِینٍ جَلَّ قَدْرُهُ مَوْجُوداً ، وَ أَفْجَعَ فَقْدُهُ مَفْقُوداً ، وَ مَرْجُوٍّ آلَمَ فِرَاقُهُ 

(26) سلام بر تو، ای هم‌نشینی که هنگام موجود بودن، منزلتش بزرگ؛ و وقت مفقود شدن، فقدانش دردناک؛ و مایۀ امیدی که دوری‌اش، رنج‌آور است.

﴿27﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ أَلِیفٍ آنَسَ مُقْبِلًا فَسَرَّ ، وَ أَوْحَشَ مُنْقَضِیاً فَمَضَّ

(27) سلام بر تو همدمی که چون رو کند، مونس گردد و مسرور و شاد کند؛ و زمانی که سپری شود، به وحشت اندازد و دل‌ها را به درد آورد.

﴿28﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ مُجَاوِرٍ رَقَّتْ فِیهِ الْقُلُوبُ ، وَ قَلَّتْ فِیهِ الذُّنُوبُ .

(28) سلام بر تو، همسایه‌ای که دل‌ها در آن نرم و گناهان در او کم شد.

﴿29﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ نَاصِرٍ أَعَانَ عَلَى الشَّیطَانِ ، وَ صَاحِبٍ سَهَّلَ سُبُلَ الْإِحْسَانِ

(29) سلام بر تو یاوری که ما را در مبارزۀ با شیطان، یاری داد؛ و رفیقی که راه‌های احسان را، هموار و آسان ساخت.

﴿30﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مَا أَکْثَرَ عُتَقَاءَ اللَّهِ فِیکَ ، وَ مَا أَسْعَدَ مَنْ رَعَى حُرْمَتَکَ بِکَ

(30) سلام بر تو؛ چه بسیارند آزادشدگان خدا در تو و چه خوشبخت است کسی که احترامت را برای وجود خودت، رعایت کرد.

﴿31﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَمْحَاکَ لِلذُّنُوبِ ، وَ أَسْتَرَکَ لِأَنْوَاعِ الْعُیوبِ

(31) سلام بر تو؛ چه بسیار گناهان را محو کردی و چه بسیار عیب‌ها را پوشاندی.

﴿32﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَطْوَلَکَ عَلَى الُْمجْرِمِینَ ، وَ أَهْیبَکَ فِی صُدُورِ الْمُؤْمِنِینَ

(32) سلام بر تو؛ چه طولانی بودی بر گناهکاران و چه با هیبت بودی در قلوب اهل ایمان.

﴿33﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ شَهْرٍ لَا تُنَافِسُهُ الْأَیامُ .

(33) سلام بر تو؛ ماهی که تمام زمان‌ها، قدرت رقابت با او را ندارند.

﴿34﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ شَهْرٍ هُوَ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ سَلَامٌ

(34) سلام بر تو؛ ماهی که نسبت به هر کاری، مایۀ سلامتی است.

﴿35﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ غَیرَ کَرِیهِ الْمُصَاحَبَهِ ، وَ لَا ذَمِیمِ الْمُلَابَسَهِ

(35) سلام بر تو؛ که مصاحبت و هم‌نشینی‌اش ناپسند و معاشرتش نکوهیده نیست.

﴿36﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ کَمَا وَفَدْتَ عَلَینَا بِالْبَرَکَاتِ ، وَ غَسَلْتَ عَنَّا دَنَسَ الْخَطِیئَاتِ

(36) سلام بر تو، چنانکه با برکات بر ما وارد شدی؛ و چرک خطاها را از ما شستی.

﴿37﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ غَیرَ مُوَدَّعٍ بَرَماً وَ لَا مَتْرُوکٍ صِیامُهُ سَأَماً .

(37) سلام بر تو که وداع با تو، نه از باب خستگی و فراغت از روزه‌ات، نه به خاطر ملالت است.

﴿38﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مِنْ مَطْلُوبٍ قَبْلَ وَقْتِهِ ، وَ مَحْزُونٍ عَلَیهِ قَبْلَ فَوْتِهِ .

(38) سلام بر تو که قبل از آمدنش خواستارش بودیم و پیش از رفتنش بر او اندوهگینیم.

﴿39﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ کَمْ مِنْ سُوءٍ صُرِفَ بِکَ عَنَّا ، وَ کَمْ مِنْ خَیرٍ أُفِیضَ بِکَ عَلَینَا

(39) سلام بر تو؛ چه بدی‌ها که به سبب تو از ما برطرف شد؛ و چه خوبی‌ها که به وسیلۀ تو بر ما فرو ریخت.

﴿40﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ وَ عَلَى لَیلَهِ الْقَدْرِ الَّتِی هِی خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ

(40) سلام بر تو و بر شب قدری که از هزار ماه بهتر است.

﴿41﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ مَا کَانَ أَحْرَصَنَا بِالْأَمْسِ عَلَیکَ ، وَ أَشَدَّ شَوْقَنَا غَداً إِلَیکَ .

(41) سلام بر تو که دیروز، نسبت به تو چه خواستار و آرزومند بودیم؛ و فردا به سوی تو، چه بسیار شوق داریم.

﴿42﴾ السَّلَامُ عَلَیکَ وَ عَلَى فَضْلِکَ الَّذِی حُرِمْنَاهُ ، وَ عَلَى مَاضٍ مِنْ بَرَکَاتِکَ سُلِبْنَاهُ .

(42) سلام بر تو و بر فضیلتت که از آن محروم شدیم؛ و بر برکات گذشته‌ات که از ما گرفته شد.

﴿43﴾ اللَّهُمَّ إِنَّا أَهْلُ هَذَا الشَّهْرِ الَّذِی شَرَّفْتَنَا بِهِ ، وَ وَفَّقْتَنَا بِمَنِّکَ لَهُ حِینَ جَهِلَ الْأَشْقِیاءُ وَقْتَهُ ، وَ حُرِمُوا لِشَقَائِهِمْ فَضْلَهُ .

(43) خدایا! ما اهل این ماهیم که ما را به سبب آن شرافت و بزرگی بخشیدی؛ و با لطف و احسانت بر انجام اعمالش ما را موفّق فرمودی. هنگامی‌که تیره‌بختان وقتش را نشناختند؛ و از بخت بدشان، از فضیلتش محروم شدند.

﴿44﴾ أَنْتَ وَلِی مَا آثَرْتَنَا بِهِ مِنْ مَعْرِفَتِهِ ، وَ هَدَیتَنَا لَهُ مِنْ سُنَّتِهِ ، وَ قَدْ تَوَلَّینَا بِتَوْفِیقِکَ صِیامَهُ وَ قِیامَهُ عَلَى تَقْصِیرٍ ، وَ أَدَّینَا فِیهِ قَلِیلًا مِنْ کَثِیرٍ .

(44) تویی صاحب اختیار و سرپرست؛ که ما را به شناسایی آن برگزیدی و به راه و روش آن هدایتمان کردی؛ و ما به توفیق تو، با همۀ کوتاهی و تقصیر، عهده‌دار روزه و شب‌زنده‌داری او شدیم؛ و در آن اندکی از بسیار را به جا آوردیم.

﴿45﴾ اللَّهُمَّ فَلَکَ الْحَمْدُ إِقْرَاراً بِالْإِسَاءَهِ ، وَ اعْتِرَافاً بِالْإِضَاعَهِ ، وَ لَکَ مِنَ قُلُوبِنَا عَقْدُ النَّدَمِ ، وَ مِنْ أَلْسِنَتِنَا صِدْقُ الِاعْتِذَارِ ، فَأْجُرْنَا عَلَى مَا أَصَابَنَا فِیهِ مِنْ التَّفْرِیطِ أَجْراً نَسْتَدْرِکُ بِهِ الْفَضْلَ الْمَرْغُوبَ فِیهِ ، وَ نَعْتَاضُ بِهِ مِنْ أَنْوَاعِ الذُّخْرِ الْمَحْرُوصِ عَلَیهِ .

(45) خدایا! تو را سپاس؛ در حالی که به بدی‌هایمان اقرار و به ضایع کردن ماه مبارک و هم ‌چنین به تباه کردن اعمالمان، اعتراف داریم؛ و برای تو در دل‌هایمان، پشیمانی پا برجا و ثابت؛ و در زبانمان، عذر صادقانه قرار دارد؛ بر این اساس در برابر تقصیر و تفریطی که در این ماه گریبان‌گیر ما شد، پاداشی عنایت کن که از پرتو آن پاداش، فضیلت دلخواهمان را در این ماه به دست آوردیم و اندوخته‌های گوناگون مورد علاقه را، عوض بستانیم.

﴿46﴾ وَ أَوْجِبْ لَنَا عُذْرَکَ عَلَى مَا قَصَّرْنَا فِیهِ مِنْ حَقِّکَ ، وَ ابْلُغْ بِأَعْمَارِنَا مَا بَینَ أَیدِینَا مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ الْمُقْبِلِ ، فَإِذَا بَلَّغْتَنَاهُ فَأَعِنِّا عَلَى تَنَاوُلِ مَا أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْعِبَادَهِ ، وَ أَدِّنَا إِلَى الْقِیامِ بِمَا یسْتَحِقُّهُ مِنَ الطَّاعَهِ ، وَ أَجْرِ لَنَا مِنْ صَالِحِ الْعَمَلِ مَا یکُونُ دَرَکاً لِحَقِّکَ فِی الشَّهْرَینِ مِنْ شُهُورِ الدَّهْرِ .

(46) و عذر ما را در کوتاهی از ادای حقّت بپذیر و عمرهای ما را که پیش روی ماست، به ماه رمضان آینده برسان؛ و چون ما را به آن رساندی، بر انجام عبادتی که شایسته توست، یاریمان فرما؛ و به انجام طاعتی که سزاوار آن ماه است، برسان؛ و عمل شایسته‌ای که سبب تدارک حقّ توست، در آن دو ماه از ماه‌های روزگار، به دست ما جاری فرما.

﴿47﴾ اللَّهُمَّ وَ مَا أَلْمَمْنَا بِهِ فِی شَهْرِنَا هَذَا مِنْ لَمَمٍ أَوْ إِثْمٍ ، أَوْ وَاقَعْنَا فِیهِ مِنْ ذَنْبٍ ، وَ اکْتَسَبْنَا فِیهِ مِنْ خَطِیئَهٍ عَلَى تَعَمُّدٍ مِنَّا ، أَوْ عَلَى نِسْیانٍ ظَلَمْنَا فِیهِ أَنْفُسَنَا ، أَوِ انْتَهَکْنَا بِهِ حُرْمَهً مِنْ غَیرِنَا ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اسْتُرْنَا بِسِتْرِکَ ، وَ اعْفُ عَنَّا بِعَفْوِکَ ، وَ لَا تَنْصِبْنَا فِیهِ لِأَعْینِ الشَّامِتِینَ ، وَ لَا تَبْسُطْ عَلَینَا فِیهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِینَ ، وَ اسْتَعْمِلْنَا بِمَا یکُونُ حِطَّهً وَ کَفَّارَهً لِمَا أَنْکَرْتَ مِنَّا فِیهِ بِرَأْفَتِکَ الَّتِی لَا تَنْفَدُ ، وَ فَضْلِکَ الَّذِی لَا ینْقُصُ .

(47) خدایا! در هر گونه لغزشی که در این ماه رمضانمان وارد شدیم از گناه کوچک یا بزرگ، یا معصیتی که در آن مرتکب شدیم، یا خطایی که در آن کسب کردیم از روی عمد یا فراموشی که در آن به خود ستم روا داشتیم، یا به آن پردۀ حرمت دیگری را دریدیم؛ پس بر محمّد و آلش درود فرست و ما را به پرده‌پوشی‌ات بپوشان و به گذشتت از ما بگذر و ما را به خاطر گناهی که کردیم، در برابر دیدۀ بدخواهانۀ ناپاکان قرار مده و زبان طعنه زنندگان را به روی ما باز مکن؛ و ما را به رأفت و لطفت که پایان نمی‌پذیرد و بر پایۀ احسانت که کاستی ندارد، به اعمالی بدار که باعث ریزش گناهان و کفارّۀ اموری شود که در این ماه، از ما ناپسند شمردی.

﴿48﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اجْبُرْ مُصِیبَتَنَا بِشَهْرِنَا ، وَ بَارِکْ لَنَا فِی یوْمِ عِیدِنَا وَ فِطْرِنَا ، وَ اجْعَلْهُ مِنْ خَیرِ یوْمٍ مَرَّ عَلَینَا أَجْلَبِهِ لِعَفْوٍ ، وَ أَمْحَاهُ لِذَنْبٍ ، وَ اغْفِرْ لَنَا مَا خَفِی مِنْ ذُنُوبِنَا وَ مَا عَلَنَ .

(48) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و مصیبت از دست رفتن رمضانمان را جبران کن و روز عید و فطرمان را بر ما مبارک فرما و آن را از بهترین روزهایی که بر ما گذشته قرار ده، جلب کننده‌ترین روز نسبت به بخشش و محو کننده‌ترین زمان برای گناه؛ و معاصی پنهان و آشکارمان را بیامرز.

﴿49﴾ اللَّهُمَّ اسْلَخْنَا بِانْسِلَاخِ هَذَا الشَّهْرِ مِنْ خَطَایانَا ، وَ أَخْرِجْنَا بِخُرُوجِهِ مِنْ سَیئَاتِنَا ، وَ اجْعَلْنَا مِنْ أَسْعَدِ أَهْلِهِ بِهِ ، وَ أَجْزَلِهِمْ قِسْماً فِیهِ ، وَ أَوْفَرِهِمْ حَظّاً مِنْهُ .

(49) خدایا! با گذشتن این ماه، از خطاهای ما بگذر؛ و با خارج شدنش، ما را از گناهانمان خارج کن؛ و ما را از خوشبخت‌ترین اهل این ماه به آن و پرنصیب‌ترین آنان در آن و بهره‌مندترین ایشان از آن، قرار ده.

﴿50﴾ اللَّهُمَّ وَ مَنْ رَعَى هَذَا الشَّهْرَ حَقَّ رِعَایتِهِ ، وَ حَفِظَ حُرْمَتَهُ حَقَّ حِفْظِهَا ، وَ قَامَ بِحُدُودِهِ حَقَّ قِیامِهَا ، وَ اتَّقَى ذُنُوبَهُ حَقَّ تُقَاتِهَا ، أَوْ تَقَرَّبَ إِلَیکَ بِقُرْبَهٍ أَوْجَبَتْ رِضَاکَ لَهُ ، وَ عَطَفَتْ رَحْمَتَکَ عَلَیهِ ، فَهَبْ لَنَا مِثْلَهُ مِنْ وُجْدِکَ ، وَ أَعْطِنَا أَضْعَافَهُ مِنْ فَضْلِکَ ، فَإِنَّ فَضْلَکَ لَا یغِیضُ ، وَ إِنَّ خَزَائِنَکَ لَا تَنْقُصُ بَلْ تَفِیضُ ، وَ إِنَّ مَعَادِنَ إِحْسَانِکَ لَا تَفْنَى ، وَ إِنَّ عَطَاءَکَ لَلْعَطَاءُ الْمُهَنَّا .

(50) خدایا! کسی که حقّ این ماه را آن‌طور که می‌بایست رعایت کرد و احترامش را به نحوی که شایسته بود نگه داشت و حدودش را به صورتی که سزاوار بود به پای داشت و از گناهانش به طور کامل پرهیز کرد، یا به وسیلۀ عمل خالصی به تو تقرّب جست، عملی که موجب خشنودی‌ات و معطوف کردن رحمتت بر اوست؛ پس مانند آنچه به او بخشیدی، بر ما هم از توانگری‌ات ببخش و چندین برابر آن را از احسانت به ما عطا کن؛ مسلماً احسانت کاهش نمی‌پذیرد و خزاینت کاستی پیدا نمی‌کند؛ بلکه افزون می‌شود و همانا معادن احسانت از بین نمی‌رود و قطعاً عطای تو عطایی است گوارا.

﴿51﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ اکْتُبْ لَنَا مِثْلَ أُجُورِ مَنْ صَامَهُ ، أَوْ تَعَبَّدَ لَکَ فِیهِ إِلَى یوْمِ الْقِیامَهِ .

(51) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و برای ما پاداشی، همانند پاداش کسی که این ماه را روزه گرفت، یا در آن تا روز قیامت به بندگی‌ات برخاست، بنویس.

﴿52﴾ اللَّهُمَّ إِنَّا نَتُوبُ إِلَیکَ فِی یوْمِ فِطْرِنَا الَّذِی جَعَلْتَهُ لِلْمُؤْمِنِینَ عِیداً وَ سُرُوراً ، وَ لِأَهْلِ مِلَّتِکَ مَجْمَعاً وَ مُحْتَشَداً مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ أَذْنَبْنَاهُ ، أَوْ سُوءٍ أَسْلَفْنَاهُ ، أَوْ خَاطِرِ شَرٍّ أَضْمَرْنَاهُ ، تَوْبَهَ مَنْ لَا ینْطَوِی عَلَى رُجُوعٍ إِلَى ذَنْبٍ ، وَ لَا یعُودُ بَعْدَهَا فِی خَطِیئَهٍ ، تَوْبَهً نَصُوحاً خَلَصَتْ مِنَ الشَّکِّ وَ الِارْتِیابِ ، فَتَقَبَّلْهَا مِنَّا ، وَ ارْضَ عَنَّا ، وَ ثَبِّتْنَا عَلَیهَا .

(52) خدایا! در روز فطرمان‌که آن را برای مؤمنین عید و سرور و برای اهل آیینت روز اجتماع و گردهمایی، قرار دادی؛ به درگاهت از هر گناهی که مرتکب شدیم، یا کار زشتی که از پیش فرستادیم، یا اندیشۀ سویی که در باطنمان پنهان داشتیم، توبه می‌کنیم؛ توبۀ کسی که خیال بازگشت به گناه را ندارد و پس از آن به دامن خطایی بر نمی‌گردد؛ توبه‌ای خالص که از شک و تردید، پاک باشد؛ پس آن را از ما بپذیر و از ما خشنود باش و ما را بر آن توبه ثابت قدم دار.

﴿53﴾ اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا خَوْفَ عِقَابِ الْوَعِیدِ ، وَ شَوْقَ ثَوَابِ الْمَوْعُودِ حَتَّى نَجِدَ لَذَّهَ مَا نَدْعُوکَ بِهِ ، وَ کَأْبَهَ مَا نَسْتَجِیرُک مِنْهُ .

(53) خدایا! ترس از عذاب تهدید شده و شوق ثواب وعده داده شده را روزی ما فرما؛ تا لذّت آنچه که از تو می‌خواهیم و اندوه آنچه که از آن به تو پناه می‌بریم، دریابیم.

﴿54﴾ وَ اجْعَلْنَا عِنْدَکَ مِنَ التَّوَّابِینَ الَّذِینَ أَوْجَبْتَ لَهُمْ مَحَبَّتَکَ ، وَ قَبِلْتَ مِنْهُمْ مُرَاجَعَهَ طَاعَتِکَ ، یا أَعْدَلَ الْعَادِلِینَ .

(54) و ما را نزد خود از توبه‌کنندگانی که محبّتت را بر آنان ضروری و مقرر کردی و بازگشت به طاعتت را از ایشان پذیرفتی، قرار ده؛ ای عادل‌ترین عادلان!

﴿55﴾ اللَّهُمَّ تَجَاوَزْ عَنْ آبَائِنَا وَ أُمَّهَاتِنَا وَ أَهْلِ دِینِنَا جَمِیعاً مَنْ سَلَفَ مِنْهُمْ وَ مَنْ غَبَرَ إِلَى یوْمِ الْقِیامَهِ .

(55) خدایا! از همۀ پدران و مادران و اهل دینمان بگذر؛ چه آنان که درگذشته‌اند و چه آن‌ها که تا روز قیامت خواهند آمد.

﴿56﴾ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِینَا وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیتَ عَلَى مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِینَ ، وَ صَلِّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیتَ عَلَى أَنْبِیائِکَ الْمُرْسَلِینَ ، وَ صَلِّ عَلَیهِ وَ آلِهِ کَمَا صَلَّیتَ عَلَى عِبَادِکَ الصَّالِحِینَ ، وَ أَفْضَلَ مِنْ ذَلِکَ یا رَبَّ الْعَالَمِینَ ، صَلَاهً تَبْلُغُنَا بَرَکَتُهَا ، وَ ینَالُنَا نَفْعُهَا ، وَ یسْتَجَابُ لَهَا دُعَاؤُنَا ، إِنَّکَ أَکْرَمُ مَنْ رُغِبَ إِلَیهِ ، وَ أَکْفَى مَنْ تُوُکِّلَ عَلَیهِ ، وَ أَعْطَى مَنْ سُئِلَ مِنْ فَضْلِهِ ، وَ أَنْتَ عَلَى کُلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ .

(56) خدایا! بر محمّد پیامبر ما و آلش درود فرست؛ همان گونه که بر فرشتگان مقرّبت درود فرستادی؛ و بر او و آلش درود فرست؛ همان‌گونه که بر پیامبران مرسلت درود فرستادی؛ و بر او و آلش درود فرست؛ همان‌گونه که بر بندگان شایسته‌ات درود فرستادی و برتر و بهتر از آن را؛ ای پروردگار جهانیان، درودی که برکتش به ما رسد و سودش نصیب ما شود و به خاطر آن دعایمان مستجاب گردد. تو بزرگوارترین کسی هستی که به او روی آورده شده و بی‌نیازکننده‌ترین کسی هستی که به او اعتماد شده و بخشنده‌ترین کسی هستی که از احسانش درخواست شده؛ و تو بر هر کاری توانایی.