بازشناسی واقعه غدیر در طرح جشن میزها

بازشناسی واقعه غدیر در  22 پرسش و پاسخ

بازشناسی واقعه غدیر ، در قالب پرسش و پاسخ با نام “به احترام غدیر” به بررسی واقعه غدیرخم پرداخته است. که شامل یک فایل پاورپوینت برای اجرا در جشن های غدیر می باشد.

بازشناسی واقعه غدیر – به احترام غدیر

هر سال، هنگامی که تنها یک هفته از عید قربان می‏ گذرد، خود را در حال و هوای عید غیر می‏ بینیم. هجدم ماه ذی‏ الحجه وقتی خورشید صبح از افق خاور می‏ دمد، می‏ تواند تجریه شاد ترین روز سال را برای ما به همراه داشته باشد.

 حیف است اگر ندانیم پیامبر ما درباره‏ ی ارزش این روز با ما چه سخن‏ ها داشته است. حیف است اگر ندانیم روز غدیر، بزرگ‏ترین عید خدایی است. آن سال که پیامبر در کنار برکه‏ ی خم، مسلمانان را جمع کرد و با آنها از امامت علی و فرزندانش گفت، غدیر با نوروز، با آغاز بهار پیوند خورده بود. از همان سال نوروز، بوی غدیر می‏ دهد و غدیر بوی بهار.

 پیامبر میان جماعت، با ما غایبان چه سخن ها داشت، چه رازگشایی‏ ها کرد! کلید آخرین دروازده قلعه سعادت را به دستمان داد. از کامل شدن دین و تمام شدن نعمت به وسیله ولایت علی و فرزندان معصومش گفت و بخت ما را با سرسپاری به آستان امامان گره زد.

 غدیر را جشن جاوید مسلمانان خواند و عقد ماندگار قرآن و عترت را تا قیام قیامت جاری کرد. پیامبر فرمود: غدیر را بشناسیم و به آیندگانش بازگوییم. چنین بادا!

 اینک فرا روی شما مکتوبی مختصر نهاده شده است تا شهدی از دریا دریا قند مکرّر غدیر درکام جمع شیعیان علی بیفشاند. کمترین تجریه، به ما نشان می‏ دهد که کمتر از حلالت این عید جاوید باخبریم و کمتر از کمتر از پیام سعادت‏ ساز آن آگاه.

  22 پرسش و پاسخی که در این نوشته کوتاه شما را همراهی می‏ کنند، کمترین جرعه‏ای بود که می‏ شد از این برکه سعادت برگیریم و به آن، کام روح را تر کنیم. خدای را شاکریم که به ما توفیق بازخوانی فضیلت‏ های امیرالمؤمنین و امامان معصوم علیهم السلام از نسل او را داده است.

پرسش‏ های کتاب در شش موضوع به ترتیب ذیل دسته بندی شده ‏اند:

1. آشنایی تاریخی با غدیر
2. آشنایی با غدیر به عنوان برترین عید اسلامی
3. پیام غدیر
4. جلوه‏ای از شخصیت امیر غدیر (حضرت علی علیه السلام)
5. جلوه‏ای از شخصیت وارث غدیر (حضرت مهدی علیه السلام)
6. آداب عید غیر و مسؤولیت ما

هر یک از موضوعات فوق، سهمی از  22 سؤال را به خود اختصاص داده‏ اند.

---

طرح واره ‏ای برای مسابقه و گفتگو

 مرور بر پرسش ها و پاسخ‏ های موجود در این کتاب می‏ تواند به صورت جمعی و بر اساس مشارکت فعال صورت پذیرد.

بازشناسی واقعه غدیر – روش اجرا

 9 پرسش از میان 22 پرسش برمی‏ گزینیم، پرسش نامه را تکثیر می‏ کنیم. در نشستی صمیمی متشکل از یک مجری و سه چهار میهمان، ظرف سی دقیقه به سؤالات پاسخ می‏ دهیم و درباره آنها گفتگو می‏ کنیم.

مجری نیز، با سکوت خود میهمانان را برای 5 دقیقه با پرسشنامه تنها می‏ گذارد و از آنها می‏ خواهد که به سؤالات پاسخ دهند تا پس از آن در مدتی کوتاه با کمک هم به تصحیح پاسخنامه ‏ها بپردازند.

پس از پایان 5 دقیقه، برگه هرکس نزد خود او باقی می‏ ماند و گفتگویی کوتاه درباره پاسخ درست هر سؤال سر می‏ گیرد. مجری از همکاری اعضای نشست در نقض پاسخ‏ های غلط و اثبات پاسخ‏ های درست استقبال می‏ کند.

همچنین برای ارتقای محتوای علمی نشست، از مطالبی که در کتاب در توضیح پاسخ سؤالات آمده سود می‏ برد. از این رو می‏ باید مجری برنامه به‏ خوبی کتاب را خوانده و از محتوای آن آگاه باشد. تجریه نشان داده است که میهمانان این نشست کوتاه را با شادمانی فراوان ترک می ‏کنند.

بازشناسی واقعه غدیر – پیشنهاد

 برای تسهیل در امر انتخاب مجموعه ‏های نه سؤالی از پرسش‏ ها، سه دسته سؤال را به ترتیب ذیل به محضرتان پیشنهاد می‏ کنیم:

پیشنهاد اول: مجموعه سؤالات : 1، 2 ، 5 ، 8 ،9 ،12 ،15 ،17 ،20.
پیشنهاد دوم: مجموعه سؤالات : 2 ،3 ،6 ،13 ،10 ،14 ،17 ،19 ،22.
پیشنهاد سوم: مجموعه سؤالات : 2 ،4 ،7 ،9 ،11 ،16 ،18 ،20 ،21.

ویژگی این مجموعه ‏ها آن است که هر یک شامل حداقل یک نماینده از شش موضوع کتاب می‏ باشند. در همه آنها از تاریخ غدیر، عید بودن غدیر، پیام غدیر، امیر غدیر، وارث غدیر و مسؤولیت ما در برابر غدیر سخن به میان آمده است.

 مجریان با مرور هر یک از پرسش نامه‏ ها، فشرده ‏ای از مطالب کتاب را در اختیار میهمانان خواهند گذاشت. دور نمی‏ بینیم شما نیز پس از مطالعه کتاب به احترام غدیر به برگزاری نشست‏ هایی کوتاه از این دست اقدام کنید.

باشد که با این قبیل اقدامات بتوانیم پیامبر عزیزمان را در ابلاغ پیام غدیر یاری کنیم و راه سعادت را پیش روی هم نوعان خود بگشاییم، چنان که دیگران در حق ما چنین کردند.

---

آشنایی تاریخی با غدیر

“غدیر خُم” به چه معناست و در کجا قرار دارد؟

الف – غدیر خم یعنی برکه خم ج  حدود  200 کیلومتری شمال مکه.
ب – برکه آفتاب حوالی مدینه.
ج – برکه خم در خلاف جهت یمن، به سمت شمال، به سمت مدینه.
د- پاسخ های الف و ج صحیح است.

در غدیر خم چه اتفاقی افتاد؟

الف – پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله)، حضرت علی (علیه السلام) را به عنوان بهترین دوست خود معرفی کردند.

ب – پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) احکام حج را به عنوان آخرین احکام الهی تبیین نمودند.

ج – پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ضمن ایراد خطبه‏ای مفصل، حضرت علی تا حضرت مهدی را به عنوان جانشینان خود در طول تاریخ معرفی نمودند.

د – پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در اهمیت اخلاق در زندگی مسلمین سخنرانی نمودند.

چند تن از مسلمانان شاهد مراسم غدیر بودند؟

الف-  فقط اصحاب خاص پیامبر و بزرگان قریش

ب – بیش از هزار نفر از مسلمانان صدر اسلام

ج – بیش از سی هزار نفر

د – بیش از هفتاد هزار نفر

کدام یک از “شاعران معروف” در مراسم غدیر نزد پیامبر حاضر شد و شعری درباره ولایت حضرت علی علیه السلام سرود؟

الف-  حَسّان.
ب – سید حِمیری.
ج – کسایی مَروَزی.
د – حکیم فردوسی.

---

آشنایی با غدیر به عنوان برترین عید اسلامی

برترین عید امت اسلام کدام است؟

الف-  عید فطر
ب – عید قربان
ج – عید غدیر
د – مبعث

کدام مورد درباره “عید غدیر” صحیح است؟

الف- پیامبر اسلام صراحتاً روز غدیر را به عنوان بزرگترین عید مسلمانان معرفی کردند.
ب – عید غدیر یکی از چهار عید بزرگ مسلمانان است.
ج – کارشکنی ‏هایی باعث شد عید غدیر در میان برخی از مسلمانان ناشناخته بماند و پیام آن به فراموشی سپرده شود.
د – همه موارد صحیح است.

کدام عبارت درباره “عید غدیر” درست است؟

الف-  در این روز حضرت علی علیه السلام به دنیا آمدند.
ب – عید غدیر عید ولادت امام زمان علیه السلام است.
ج – عید غدیر روز کامل شدن دین توسط خداوند است.
د – جشن گرفتن در غدیر اخیراً مرسوم شده است.

“روز غدیر” مقارن با چه روزی است؟

الف- روز قبولی توبه حضرت آدم
ب – روز نجات حضرت ابراهیم از آتش نمرود
ج – جشن جانشینی وصی راستین حضرت عیسی، جناب شمعون (سن پیترز یا همان پطرس مقدس)
د – همه موارد صحیح است.

---

پیام غدیر

پیامبر در غدیر خم مسلمانان را به چه چیزی فرا خواندند؟

الف-  بیعت با حضرت علی علیه السلام به عنوان جانشین ایشان.
ب – اعتقاد به ولایت حضرت علی و دیگر امامان تا حضرت مهدی علیه السلام.
ج – جدا نشدن از امامان علیهم السلام و مراجعه به ایشان در همه زمان ها.
د – همه موارد درست است.

پیام آیه ” اکمال دین” که در روز غدیر نازل شد کدام است؟

الف – خداوند در روز غدیر، دین اسلام را با ولایت حضرت علی علیه السلام و دیگر ائمه کامل کرد.
ب – دین خدا تنها با نماز و زکات و روزه و حج کامل نمی شود.
ج – دین کامل دینی است که در آن جانشین راستین پیامبر به درستی شناخته شود.
د – همه موارد صحیح است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خطابه غدیر به امامت “کدام یک از ائمه” اشاره کرده اند؟

• الف – حضرت علی علیه السلام
• ب – امام حسن و امام حسین علیهماالسلام
• ج – امام مهدی علیه السلام
• د – همه امامان علیهم السلام

“دو ریسمان الهی” که پیامبر خدا شرط نجات از گمراهی را تمسک به آنها و جدا نشدن از آنها دانستند، چیست؟

الف-  قرآن و نماز
ب – زکات و حج
ج – قرآن و اهل بیت علیهم السلام
د – اهل بیت و نماز

“پیام اساسی پیامبر” در سخنرانی غدیر چه بود؟

الف-  وجوب حج و احکام آن.
ب-  اعلان رسمی ولایت حضرت علی علیه السلام و دیگر ائمه علیهم السلام و ضرورت تمسّک به ایشان.
ج – اهمیت دوست داشتن اهل بیت علیهم السلام.
د – هیچ کدام.

---

جلوه ای از شخصیت امیر غدیر

لقب”امیرالمومنین” مخصوص کدام یک از شخصیت های زیر است؟

الف – پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله
ب-  حضرت علی علیه السلام
ج – امام حسین علیه السلام
د – همه جانشینان پیامبر صلی الله علیه و آله

هنگامی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مراسم غدیر دست حضرت علی علیه السلام را بالا بردند، چه فرمودند؟

الف- خداوند نور خود را در من نهاده است و آن نور پس از من در علی و نسل او تا مهدی قائم قرار داده شده است.

ب – هر کس من مولای او هستم، این علی نیز مولای اوست.

ج- خداوند توبه کسی را که ولایت علی را انکار کند هرگز نمی پذیرد و او را نمی بخشد.

د – بالاترین امر به معروف آن است که کلام مرا فراگیرید وبه آنان که حاضر نیستند برسانید.

کدام یک از موارد زیر از افتخارات “حضرت علی علیه السلام” است؟

الف-  اولین مرد مسلمان.
ب – فداکارترین پشتیبان رسول خدا.
ج – برگزیده و منتخب خداوند.
د – همه موارد صحیح است.

---

جلوه ای از شخصیت وارث غدیر

پیامبر اکرم در خطابه غدیر، “حضرت مهدی علیه ‏السلام” را با چه عبارت هایی معرفی‏ فرمودند؟

الف- بدانید که آخرین امام، همان مهدی  قائم است که از ما اهل بیت است.
ب – آگاه باشید او همان کسی است که پیشینیان به (ظهور) او مژده دادند.
ج – اوست که به عنوان حجت باقی می ماند و بعد از او حجتی نیست.
د – همه موارد صحیح است.

در خطبه غدیر از “حضرت مهدی” علیه السلام با چه القابی یاد شده است؟

الف-  امیرالمومنین – حجت
ب – مهدی – حجت – قائم
ج – سیدالشهدا – قائم
د – صاحب الزمان – امیرالمومنین

---

آداب عید غدیر و مسوولیت ما

روی سخن پیامبر صلی الله علیه و آله در مراسم غدیر با چه کسانی بود؟

الف- حاضران در غدیر.
ب – اصحاب پیامبر.
ج – همه مردم تا قیامت.
د – حاجیانی که با پیامبر از حج برمی‏ گشتند.

پیامبر و ائمه علیهم السلام کدام کارها را برای “بزرگداشت عید غدیر” توصیه کرده اند؟

الف-  تبریک گفتن به یکدیگر ج لباس نو پوشیدن.
ب – گردهمایی و ابراز سرور.
ج – هدیه دادن و شاد ساختن خانواده.
د – همه موارد صحیح است.

آگاهی از “پیام غدیر” سبب می شود که:

الف-  محوری برای اتحاد مسلمانان پیدا شود.

ب – اختلاف میان مسلمانان زیاد شود.

ج – مسلمانان دریابند پناهگاه ی به عنوان امام معصوم دارند و به این ترتیب راه سعادت پیش پای آنان گشوده شود.

د – پاسخ الف و ج درست است.

پیامبر اکرم “بالاترین امر به معروف و نهی از منکر” را در خطبه غدیر چه می‏ دانند؟

الف-  پیام ایشان درباره ولایت امامان معصوم به اطلاع غایبان برسد، مردم به پذیرش آن امر شوند و از مخالفت با آن پرهیز داده شوند.

ب – مسلمانان اخلاق نیکو و پسندیده را در بین خود رواج دهند.

ج – مسلمانان دیگران را به خواندن نماز توصیه کنند.

د – موارد ب و ج صحیح است.

---

پاسخ نامه و توضیحی کوتاه در مورد پاسخ سوالات

پاسخ پرسش 1

1. “غدیر خُم” به چه معناست و در کجا قرار دارد؟

• الف – غدیر خم یعنی برکه خم –  حدود  200 کیلومتری شمال مکه.
• ب – برکه آفتاب – حوالی مدینه.
• ج – برکه خم – در خلاف جهت یمن، به سمت شمال، به سمت مدینه.
• د – پاسخ های الف و ج صحیح است.

پاسخ: گزینه د صحیح است.

  “غدیر” به معنای آبگیر و برکه است. “خم”: نام برکه ای است در حدود  200کیلومتری شمال مکه، در مسیر مدینه. شهر مدینه در حدود 500 کیلومتری شمال مکه قرار دارد و منطقه غدیر خم تقریباٌ در میانه این مسیر واقع شده است. بدین ترتیب برکه خم، در مسیر کاروان هایی قرار داشت که از شام یا عراق یا از شهر مدینه به سمت مکه حرکت می ‏کردند.

این منطقه گذرگاه تمام کاروان هایی بود که از شمال به مکه می‏ آمدند و در خلاف مسیر کاروان هایی قرار داشت که از یمن (یعنی از سمت جنوب) به مکه آمد و شد داشتند.

“غدیر خم” آبگیری است که سیلاب های موسمی و نیز چشمه ای از سمت شمال غربی به آن می ریزد. پیامبر گرامی در آخرین سال حیات خویش در هجدهمین روز ماه ذی الحجه در کنار این برکه بزرگترین سخنرانی خود را درباره اصل امامت و معرفی جانشینان خود انجام داده ‏اند. پیامبر دستور دادند که مسلمانان روز هجده ذی‏ الحجه را با نام روز غدیر همواره گرامی بدارند و جشن بگیرند.

 پاسخ پرسش 2

2. در غدیر خم چه اتفاقی افتاد؟

• الف- پیامبر اسلام، حضرت علی را به عنوان بهترین دوست خود معرفی کردند.
• ب – پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، احکام حج را به عنوان آخرین احکام الهی تبیین نمودند.
• ج – پیامبر اکرم، ضمن ایراد خطب ه‏ای مفصل، حضرت علی تا حضرت مهدی علیهماالسلام را به عنوان جانشینان خود در طول تاریخ معرفی نمودند.
• د – پیامبر اکرم در اهمیت اخلاق در زندگی مسلمین سخنرانی نمودند.

پاسخ: گزینه د صحیح است.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، در سال دهم هجری، سفر حج خود را به همراه مسلمانان به جا آوردند. با این که انتظار می‏رفت پیامبر (صلی الله علیه و آله) پس از اعمال حج مدتی در مکه بمانند، ولی بلافاصله به بلال (منادی خدا) دستور دادند تا به مردم اعلان کنند همه به سوی غدیر خم حرکت کنند.

این موضوع برای‏مردم جالب و شگفت ‏آور بود که پیامبرشان پس از مدت‏ها دوری  از مکه فوری از آن جا خارج شدند و مردم را نیز به خروج از مکه و حضور در غدیر خم امر نمودند.

 صبح آن روز که پیامبر (صلی الله علیه و آله) از مکه حرکت کردند سیل جمعیت بالغ بر هفتاد هزار نفر تخمین زده می‏شد، حتی پنج هزار نفر از مکه و عده ‏ایی حدود دوازده هزار نفر از اهل یمن که سیرشان به سمت شمال نبود برای درک مراسم غدیر با پیامبر همراه شدند.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) به محض رسیدن به منطقه «غدیر خم» فرمان دادند تا همه توقف کنند و آنان که پیش رفته بودند نیز بازگردند. سپس به مقداد و عمار و ابوذر و سلمان دستور دادند تا منبری از جحاز شتران برپا کنند.

 مقارن ظهر و در گرمای شدید منطقه غدیر خم همه مردم گرداگرد منبر پیامبر جمع شدند. شدت گرما به حدی بود که مردم و پیامبر گوشه ‏ایی از لباس خود را بر سر انداخته و گوشه دیگر را زیر پای خود قرار داده بودند تا از گزند آفتاب داغ ظهر صحرای حجاز در امان باشند.

پس از نماز جماعت پیامبر در حضور آن جمعیت پرشمار بر بالای منبر حاضر شدند و امیرالمومنین (علیه السلام) را نیز فراخواندند و به او دستور دادند بالای منبر و در کنار پیامبر قرار گیرد.

بالاخره انتظار مردم به پایان رسید و پیامبر به سخنرانی طولانی و تاریخی خود پرداختند و در آن به جانشینی حضرت علی علیه السلام و فرزندان معصوم ایشان اشاره کردند. در پایان بر این موضوع از همه مردم بیعت گرفتند و نیز از مردم خواستند تا آنانی که این سخنان را شنیده ‏اند به دیگران نیز ابلاغ کنند.

پاسخ پرسش 3

3. چند تن از مسلمانان شاهد مراسم غدیر بودند؟

• الف- فقط اصحاب خاص پیامبر و بزرگان قریش
• ب – بیش از هزار نفر از مسلمانان صدر اسلام
• ج – بیش از سی هزار نفر
• د – بیش از هفتاد هزار نفر

پاسخ: گزینه د صحیح است.

مراسم غدیر خم درست در ادامه اجتماع مسلمانان در حجه الوداع اتفاق افتاده است. منظور از حجه الوداع حجی است که در سال آخر حیات پیامبر گرامی برگزار شد و رسول خدا طی آن، آیین حج ابراهیمی را به دور از پیرایه های مشرکان به مسلمانان آموخت و در همان مراسم مردم را از رحلت قریب الوقوع خود آگاه ساخته، با ایشان وداع نمود.

 در سال مزبور پیش از اینکه زمان حج فرا برسد، طبق آیه قرآن پیامبر اسلام همانند حضرت ابراهیم مامور شد تا مسلمانان را از دور و نزدیک به این مراسم فرا بخواند. آیه شریفه ای که در این باره نازل شد، چنین است:

وَ أَذِّنْ فِی النَّاسِ بِالْحَجِّ یأْتُوکَ رِجالاً وَ عَلی کُلِّ ضامِرٍ یأْتینَ مِنْ کُلِّ فَجٍّ عَمیقٍ سوره حج / 27

و در میان مردمان به حج بانگ بر آور! تا پیاده و سوار بر هر شتر لاغر  از راه‏های دور سوی تو آیند. وعده الهی تحقق یافت و چنین بود که جمعیت فراوانی از اقصی نقاط جهان اسلام در مکه گرد آمدند.

 با پایان رسیدن مراسم حج پیامبر دستور دادند که همه حاجیان، مکه را به قصد جحفه (در نزدیکی‏ غدیرخم) ترک کنند و فرمودند جز بیماران و معلولان کسی در مکه نماند. بدین ترتیب جمعیت متراکم و بی مانندی از مسلمانان در غدیر فرا آمدند.

برخی از مسلمانانِ حاضر در مراسم، به صورت تخمینی تعداد شاهدان غدیر را گزارش کرده اند. عددهایی چون نود هزار نفر و صد و بیست هزار نفر برای کسانی که همراه پیامبر از مدینه خارج شده اند، گزارش شده است.

به این تعداد باید شماره حاجیانی را افزود که مقیم مکه بودند و نیز کسانی که از یمن به همراه امیرالمومنین به حج مشرف شدند و نیز کسانی که از دیگر نقاط به مکه آمده بودند. (الغدیر ج 1ص9)

امام باقر در مقدمه روایتی که طی آن، مشروح سخنرانی پیامبر را نقل کرده اند، جمعیت حاجیان را بیش از هفتاد هزار نفر گزارش کرده و فرموده اند این تعداد مانند شماره افرادی از اصحاب حضرت موسی‏ است که آن جناب در مورد خلافت حضرت هارون از آنها بیعت گرفت. (کتاب احتجاج مرحوم طبرسی – متوفای  548 ج جلد  1ج ص 68)

 از میان کسانی که در مراسم غدیر شرکت داشتند و پیام رسول خدا را شنیدند، شماری به نقل آن پرداختند، اندکی از آن نقل ها مکتوب شد. برخی از آن مکتوبات در میان قرنها به جای ماند و به دست ما رسید. آن چه که از آن گزارش ها به دست ما رسیده نمی از دریای خاطرات مردم زمان پیامبر است.

با این حال جمع آوری نقل قول های بازمانده درباره غدیر آثاری چند جلدی پدید آورده است. (به عنوان مثال نگاه کنید به سه کتاب عَبَقاتُ الانوار، اِحقاقُ الحق و مُلحَقات احقاق الحق مجلدات مربوط حدیث غدیر)

مرحوم علامه امینی در کتاب الغدیر به جمع آوری برخی از این گزارش ها پرداخته و ماجرای غدیر را از زبان صد و تن از اصحاب پیامبر تنها به نقل از کتاب های اهل سنت روایت کرده است. (الغدیر جلد  1ص 14الی 61)

پاسخ پرسش 4

 4. کدام یک از “شاعران معروف” در مراسم غدیر نزد پیامبر حاضر شد و شعری درباره ولایت حضرت علی علیه السلام سرود؟

• الف- حَسّان.
• ب-  سید حِمیری.
• ج – کسایی مَروَزی.
• د – حکیم فردوسی.

پاسخ: گزینه الف صحیح است.

تمام شاعران فوق درباره ولایت حضرت علی علیه السلام شعر سروده ‏اند اما اولین شعری که با اجازه شخص پیامبر و در حضور آن حضرت در غدیر سروده شد، شعر “حَسّان بن ثابت” است. واقعه غدیر از جمله وقایع مهمی است که از همان لحظات وقوع، قطعه شعری به عنوان سند دائمی ضمیمه آن است.

أَ لَمْ تَعْلَمُوا أَنَّ النَّبِیَّ مُحَمَّداً   ***   لَدَى دَوْحِ خُمٍّ حِینَ قَامَ مُنَادِیاً

وَ قَدْ جَاءَهُ جِبْرِیلُ مِنْ عِنْدِ رَبِّهِ  ***  بِأَنَّکَ مَعْصُومٌ فَلَا تَکُ وَانِیاً

وَ بَلِّغْهُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ رَبُّهُمْ  ***  وَ إِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ وَ حَاذَرْتَ بَاغِیاً

عَلَیْکَ فَمَا بَلَّغْتَهُمْ عَنْ إِلَهِهِمْ  ***  رِسَالَتَهُ إِنْ کُنْتَ تَخْشَى الْأَعَادِیَا

فَقَامَ بِهِ إِذْ ذَاکَ رَافِعُ کَفِّهِ  ***  بِیُمْنَى یَدَیْهِ مُعْلِنَ الصَّوْتِ عَالِیاً

فَقَالَ لَهُمْ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ مِنْکُمْ  ***  وَ کَانَ لِقَوْلِی حَافِظاً لَیْسَ نَاسِیاً

فَمَوْلَاهُ مِنْ بَعْدِی عَلِیٌّ وَ إِنَّنِی  ***  بِهِ لَکُمْ دُونَ الْبَرِیَّهِ رَاضِیاً

فَیَا رَبِّ مَنْ وَالَى عَلِیّاً فَوَالِهِ  ***  وَ کُنْ لِلَّذِی عَادَى عَلِیّاً مُعَادِیاً

فَیَا رَبِّ مَنْ وَالَى عَلِیّاً فَوَالِهِ   ***  وَ کُنْ لِلَّذِی عَادَى عَلِیّاً مُعَادِیاً

وَ یَا رَبِّ فَانْصُرْ نَاصِرِیهِ لِنَصْرِهِمْ  ***  إِمَامَ الْهُدَى کَالْبَدْرِ یَجْلُو الدَّیَاجِیَا

وَ یَا رَبِّ فَاخْذُلْ خَاذِلِیهِ وَ کُنْ لَهُمْ  ***  إِذَا وُقِفُوا یَوْمَ الْحِسَابِ مُکَافِیَا

ترجمه:

“آیا نمی دانید که محمد پیامبر خدا صلی الله علیه و اله و سلم کنار درختان غدیرخم با حالت ندا ایستاد، و این در حالی بود که جبرئیل از طرف خداوند پیام آورده بود که در این امر سستی مکن که تو محفوظ خواهی بود، و آنچه از طرف خداوند بر تو نازل شده به مردم برسان، و اگر نرسانی و از ظالمان بترسی و از دشمنان حذر کنی رسالت پروردگارشان را نرسانده ای.

در اینجا بود که پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم دست علی علیه السلام را با دست راست بلند کرد و با صدای بلند فرمود: هر کس از شما که من مولای او هستم و سخن مرا بیاد می سپارد و فراموش نمی کند، مولای او بعد از من علی است، و من فقط به او، نه به دیگری، به عنوان جانشین خود برای شما راضی هستم.

پروردگارا هر کس علی را دوست بدارد او را دوست بدار، و هر کس با علی دشمنی کند او را دشمن بدار. پروردگارا یاری کنندگان او را یاری فرما بخاطر نصرتشان امام هدایت کننده ای را که در تاریکی‌ها مانند ماه شب چهارده روشنی می بخشد. پروردگارا خوارکنندگان او را خوار کن و روز قیامت که برای حساب می ایستند خودت جزا بده.”

شعر حسان مدرک ماندگاری در پرونده غدیر است که سینه به سینه حفظ شده و با توجه به اهمیت ادبی شاعر و شعرش، در کتاب ها ثبت گردیده است. حتی نسل های بعدی که در اثر تبلیغات سوء دشمنان از معارف و حقایق غدیر فاصله گرفته ‏اند نیز می‏ توانند از طریق شعر تاریخی حسان و دیگر ادبا حقیقت را باز یابند.

البته در طول چهارده قرن، شاعران بسیاری ماجرای غدیر را به نظم کشیده اند. شخص امیرالمومنین علیه السلام نیز درباره غدیر شعری سروده ‏اند و به عنوان پاسخی به معاویه که طی نامه ای مدعی ‏افتخاراتی برای خود بود ارسال داشتند.

علاوه بر آن برخی از اصحاب پیامبر و عده ای از اصحاب ائمه اشعاری درباره غدیر سروده ‏اند؛ مانند: قیس بن سعد بن عباده، سید حمیری، کمیت اسدی، دعبل خزاعی و …

عده ای از علمای بزرگ که قریحه شعری نیز داشته اند مانند سید مرتضی، شیخ بهاء الدین عاملی (معروف به شیخ بهائی)، شیخ حر عاملی و آیه الله غروی اصفهانی نیز اشعار رسایی درباره غدیر سروده‏ اند.

گذشته از شعرای عرب و علمای دین، شاعران پارسی‏ گوی نیز سهم به سزایی در حفظ محتوای غدیر در قالب شعر داشته ‏اند.

 کسایی مروزی شاعر قرن چهارم در مدح مولا چنین سروده است:

 مدحت کن و بستای کسی را که پیمبر،
بستود و ثنا کرد و بدو داد همه کار

 آن کیست بدین حال و که بوده ست و که باشد
جز شیرخداوند جهان حیدر کرار؟

این دین خدا را به مثل دایره‌ای دان
پیغمبر ما مرکز و حیدر خط پرگار

علم همه عالم به علی داد پیمبر
چون ابر بهاری که دهد سیل به گلزار

---

  و نیز فردوسی در مدح امیرالمومنان علیه السلام سروده است:

ترا دانش و دین رهاند درست
در رستگاری ببایدت جست

وگر دل نخواهی که باشد نژند
نخواهی که دایم بُوی مستمند

به گفتار پیغمبرت راه جوی
دل از تیرگی ها بدین آب شوی

چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی
خداوند امر و خداوند نهی

که من شهر علمم علیّم در ست
درست این سخن قول پیغمبرست

گواهی دهم کاین سخنها ز اوست
تو گویی دو گوشم پرآواز اوست

علی را چنین گفت و دیگر همین
کزیشان قوی شد به هر گونه دین

نبی آفتاب و صحابان چو ماه
به هم بسته‌ی یکدگر راست راه

منم بنده‌ی اهل بیت نبی
ستاینده‌ی خاک و پای وصی

حکیم این جهان را چو دریا نهاد
برانگیخته موج ازو تندباد

چو هفتاد کشتی برو ساخته
همه بادبانها برافراخته

یکی پهن کشتی بسان عروس
بیاراسته همچو چشم خروس

محمد بدو اندرون با علی
همان اهل بیت نبی و ولی

خردمند کز دور دریا بدید
کرانه نه پیدا و بن ناپدید

بدانست کو موج خواهد زدن
کس از غرق بیرون نخواهد شدن

به دل گفت اگر با نبی و وصی
شوم غرقه دارم دو یار وفی

همانا که باشد مرا دستگیر
خداوند تاج و لوا و سریر

خداوند جوی می و انگبین
همان چشمه‌ی شیر و ماء معین

اگر چشم داری به دیگر سرای
به نزد نبی و علی گیر جای

گرت زین بد آید گناه منست
چنین است و این دین و راه منست

 همی زادم و هم بر این بگذرم
یقین دان که خاک پی حیدرم

دلت گر به راه خطا مایلست
ترا دشمن اندر جهان خود دلست

نباشد جز از بی‌پدر دشمنش
که یزدان به آتش بسوزد تنش

هر آنکس که در جانش بغض علیست
ازو زارتر در جهان زار کیست

نگر تا نداری به بازی جهان
نه برگردی از نیک پی همرهان

همه نیکی ات باید آغاز کرد
چو با نیکنامان بُوی همنورد

از این در سخن چند رانم همی
همانا کرانش ندانم همی

  و یا حکیم ناصر خسرو که سروده است:

 بیاویزد آن کس به عذر خدای
که بگریزد از عهد روز غدیر

 چه گویی به محشر اگر پرسدت
از آن عهد محکم شبر یا شبیر

---

 و یا دکتر قاسم رسا شاعر متأخر می سراید:

دست خدا گرفت جهان را چو در غدیر
بازوی مرتضا، نبی موتمن گرفت

 جان ها فدای خاک حریمش که از صفا
فردوس او سَبَق ز بهشت عَدَن گرفت

---

 و میرزا حبیب خراسانی می سراید:

 امروز که روز دار و گیر است
برخلق جهان علی امیر است

 چون جام دهی به ما جوانان
اول به فلک بده که پیر است

 امروز به امر حضرت حق
بر خلق جهان علی امیر است

---

پاسخ پرسش 5

5. برترین عید امت اسلام کدام است؟

• الف-  عید فطر
• ب – عید قربان
• ج – عید غدیر
• د – مبعث

پاسخ: گزینه ج صحیح است.

هدف: بیان این موضوع که “روز غدیر” نه تنها یکی از اعیاد اسلامی است، بلکه به فرموده پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، “عید غدیر” برترین اعیاد امت مسلمان است و از عید قربان  و فطر نیز گرامی تر است. روز غدیر در واقع، روز کامل شدن دین اسلام است و از این جهت بسیار مهم است.

توضیح کامل شدن دین

خداوند در روز غدیر آیه ای نازل کرد که طی آن معرفی امیرالمومنین و اعلان تداوم امامت ائمه علیهم السلام تا روز قیامت را اتمام نعمت خود بر مردم و مایه کامل شدن دین خواند و از اسلام با ولایت اهل بیت اظهار خرسندی و رضایت نمود. ( مائده / 3)

 این رخداد بزرگ تضمین کننده حیات جاویدان اسلام و معرفی کننده بندگان مقرب و معصوم خدا تا روز قیامت است. این واقعه چنان مهم می‏ باشد که سزاوار است مسلمانان سالروز آن را گرامی بدارند و به پاس آشنایی شان با پیام ولایت آن روز را جشن بگیرند.

 بشارت آمیز و شادی‏ بخش بودن غدیر

 در این روز، پیامبر به مسلمانان بشارت داد که علیرغم درگذشت قریب الوقوع ایشان، سلسله برگزیدگان الهی گسسته نمی ‏شود؛ بلکه پس از پیامبر تا قیام قیامت، همواره امامانی در میان امت حضور خواهند داشت که هریک در زمان خود دارای مقام هدایت و نورانیت پیامبرند.

به عنوان مثال پیامبر صلی الله علیه و آله در سخنرانی روز غدیر فرمودند: “ای مردم! نور از جانب خداوند عزوجل در من نهاده شده و سپس در علی بن ابی طالب و بعد از او  در نسل او تا مهدی قائم است که حق خداوند و هر حقی را که برای ما باشد می گیرد.” ( اسرار غدیر ص  154 فراز ششم خطبه)

 این عبارات بشارت بزرگی برای آینده امت است زیرا همگان، با تدبر در مضامین آن در می ‏یابند که همواره شخصیتی مانند پیامبر در میان آنها قرار خواهد داشت که می‏تواند به بهترین شکل جویندگان حقیقت را به سعادت و خوشبختی برساند.

پیامبر در زمان حیات خود به مردم اعلام کردند روز غدیر را جشن بگیرند و فرمودند: “برترین اعیاد امت من روز غدیر است.” ( اسرار غدیر ص  208)

پیامبر اکرم به امیرالمومنین فرمود: “این روز را عید بگیرید.” و نیز فرمود: “انبیا هم چنین می کردند و به جانشیانان خود وصیت می کردند که این روز را عید بگیرند.”

امام صادق علیه السلام فرمود: “عید غدیر خم از عید فطر و قربان و روز جمعه و روز عرفه برتر است و نزد خداوند منزلت والاتری‏ دارد. روز غدیر خم روزی است که خداوند آن را برای شیعیان و محبان ما مبارک قرار داده است.”

امام صادق علیه السلام فرمودند: “روز قیامت چهار روز را مانند عروس به پیشگاه الاهی می برند. عید فطر، عید قربان، روز جمعه و عید غدیر. “روز غدیر ” در مقابل عید قربان و فطر مانند ماه بین ستارگان می‏ درخشد.”

امام رضا علیه السلام در روز عید غدیر عده ای از اصحاب خاص خود را برای افطار دعوت فرمودند و به آنها هدایا و عیدهایی جهت خانواده‏هایشان دادند. درباره فضائل این روز هم سخنانی فرمودند و از جمله گفتند:” هر کس این روز را عید بگیرد، خداوند مالش را زیاد می کند.”

امام رضا علیه ‏السلام فرمودند: “روز غدیر نزد اهل آسمان مشهورتر از اهل زمین است.”

فراموشی غدیر

 پس از رحلت پیامبر کسانی که ولایت امیرالمومنین و پیام غدیر را نادیده گرفتند، طبیعتا از بزرگداشت روز  18 ذی الحجه، یعنی روز غدیر، روی گردان بودند. بدین ترتیب تا به امروز عید غدیر و اهمیت ان برای بسیاری از مسلمانان مخفی مانده است. از این رو بر ماست که با بزرگداشت این عید فرمان پیامبر را ارج بنهیم و از برکات آن بهره ‏مند شویم.

در تفسیر دُرّ المنثور سیوطی که از تفاسیر اهل سنت است ذیل آیه سوم سوره مائده نقل شده است: روزی یک یهودی (به طعنه) به عمر بن خطاب گفت: اگر این آیه که خداوند فرموده: من امروز دینتان را کامل کردم و نعمتم را بر شما تمام نمودم در دین ما نازل شده بود، حتما ما آن روز را عید می گرفتیم.

  با این توضیحات، تکریم و بزرگداشت عید غدیر و بیان اهمیت و فضیلت آن، یکی از وظایف مومنان در این روز است. اظهار سرور و شادی، تبریک و تهنیت گفتن، برگزاری جشن های عمومی و خانوادگی، پوشیدن لباس نو، هدیه دادن و دیدار مومنان و عقد پیمان برادری با همدیگر از آداب این عید بزرگ است.

پاسخ پرسش 6

6. کدام مورد درباره “عید غدیر” صحیح است؟

• الف- پیامبر اسلام صراحتاً روز غدیر را به عنوان بزرگترین عید مسلمانان معرفی کردند.
• ب – عید غدیر یکی از چهار عید بزرگ مسلمانان است.
• ج – کارشکنی‏ هایی باعث شد عید غدیر در میان برخی از مسلمانان ناشناخته بماند و پیام آن به فراموشی سپرده شود.
• د – همه موارد صحیح است.

پاسخ: گزینه د صحیح است.

گزینه الف: پیامبر اسلام، روز غدیر را رسما به عنوان “بزرگترین عید مسلمانان” معرفی کردند.

نکات

پیامبر اکرم فرموده ‏اند: “روز غدیر خم، افضل و برترین اعیاد امت من است.” (اسرار غدیر /ص 280) غدیر فقط برای مسلمین نیست؛ بلکه انبیای گذشته نیز به جانشین خود وصیت می کردند که این روز را عید بگیرند. (عوالم، ج 15/3ص  208)

گزینه ب: عید غدیر یکی از 4 عید بزرگ مسلمانان است.

نکات

عید بزرگ مسلمین عبارتند از: غدیر، قربان، فطر و روز جمعه.

امام صادق علیه السلام فرمودند: “عید غدیر خم از عید فطر، عید قربان، روز جمعه و روز عرفه بالاتر است و نزد خداوند منزلت والاتری دارد.” (اسرار غدیر ص 209)

روز قیامت  4 روز را مانند عروس به پیشگاه الهی می‏ برند؛ عید فطر، عید قربان، روز جمعه و عید غدیر. روز غدیر خم در مقابل عید قربان و فطر مانند ماه بین ستارگان است. ( اسرار غدیر ص 209)

 گزینه ج: برخی کارشکنی‏ ها باعث شد بعضی از مردم به پیام غدیر عمل نکرده و خود را از برکات آن محروم سازند.

نکات

غدیر روز کامل شدن دین است و آیه “الیوم اکملت لکم دینکم” در این روز نازل شده است. پس کسی‏که با غدیر و پیام آن پیوندی ناگسستنی ایجاد نماید، دین خود را کامل نموده و هم چنین کسانی که پیوند خود را با غدیر و پیام آن قطع کنند، دینشان ناقص بوده و از برکات آن محروم اند.

متاسفانه پس از رحلت پیامبر اکرم، اکثریت مردم عمل به پیام غدیر را ترک کرده و باعث شدند خود و عده زیادی از آیندگان از برکاتش محروم شوند. مطالعه کتب تاریخی در مورد اتفاقاتی که پس از رحلت پیامبر اکرم پیش آمد مفید است. مانند کتاب “اسرار آل محمد” نوشته سلیم بن قیس هلالی و “خاستگاه خلافت” از عبدالفتاح عبدالمقصود.

 پیامبر اکرم در روز غدیر “امیرالمومنین” را به عنوان امام و سرپرست مردم پس از خود معرفی‏ فرمودند. پس از حضرت امیر نیز به امامت سایر ائمه تا آخرین ایشان یعنی حضرت مهدی اشاره نمودند، از این رو می‏توان پیام غدیر را در  2 کلمه “تداوم امامت” خلاصه کرد.

پیامبر اکرم کارشکنی منافقین پس از خودشان را در خطبه غدیر پیش بینی فرمودند:” ای مردم! به زودی پس از من حاکمانی خواهند آمد که شما را به سوی آتش می‏ خوانند و آنان در روز رستاخیز تنها و بدون یاور خواهند ماند.”

پاسخ پرسش 7

7. کدام عبارت درباره “عید غدیر” درست است؟

• الف- در این روز حضرت علی علیه السلام به دنیا آمدند.
• ب – عید غدیر عید ولادت امام زمان علیه السلام است.
• ج – عید غدیر روز کامل شدن دین توسط خداوند است.
• د – جشن گرفتن در غدیر اخیرا مرسوم شده است.

پاسخ: گزینه ج صحیح است.

“روز غدیر” در واقع عید آل محمد و روز جشن اهل بیت علیهم السلام است.امام رضا علیه السلام فرمودند: “این روز، روز عید اهل بیت محمد علیهم السلام است.”

به بیانی دیگر، روز عید غدیر روز “تجدید بیعت با ائمه علیهم السلام” است. دعاهای گوناگونی برای‏ روز غدیر وارد شده که خواندن آنها نوعی تجدید بیعت با خدا و رسول اکرم و امیرالمومنین علیهم السلام و دیگر ائمه می باشد.

 مضامین این دعاها بیشتر در قالب شکرگزاری و اظهار عقاید یک شیعه است. در برخی از آنان می‏خوانیم: “خداوندا! ما ندای  منادی ایمان را اجابت کردیم.  آن منادی، پیامبر و ندای او ولایت ائمه بود.”

 “خداوندا! تو را شکر می کنیم که پس از پیامبر، ما را به امامان هدایت کردی. هم آنان که کمال دین و تمام نعمت بودند و با این هدایت بود که اسلام را بر ما پسندیدی.”

 “خداوندا ! ما را توفیق همراهی با حضرت مهدی علیه السلام و حضور تحت لوایش را عنایت فرما. “پس ما به عنوان یک شیعه، عید غدیر را احترام می کنیم. زیرا:

1- روز کامل شدن دین اسلام است.

2- روز ولایت امیرالمومنین و ائمه علیهم السلام تا امام زمان است.

3- روزی است که نعمت خداوند بر همه مردم تمام شده است؛ زیرا در این روز پروردگار برای ‏همیشه تا روز قیامت، پشتیبانی  معنوی و پناه گاهی مطمئن به عنوان امام زنده و حی قرار داده است تا مردم در حوادث و رخدادهای مادی و معنوی از او بهره ببرند.

پاسخ پرسش 8

8. “روز غدیر” مقارن با چه روزی است؟

• الف- روز قبولی توبه حضرت آدم
• ب – روز نجات حضرت ابراهیم از آتش نمرود
• ج-  جشن جانشینی وصی راستین حضرت عیسی، جناب شمعون (سن پیترز یا همان پطرس مقدس)
• د – همه موارد صحیح است.

پاسخ: گزینه د صحیح است.

“روز غدیر” در تاریخ جایگاهی مهم و خاص دارد. نه در تاریخ اسلام، بلکه در تاریخ عالم هستی و خلقت. بدین لحاظ هر انسان طالب حقیقتی آن را ارج می نهد و به عظمت آن احترام می‏ گذارد.

  “روز غدیر” در عالم خلقت روزی است ارزشمند که مقارن با آن وقایع بسیار مهمی در تاریخ رخ داده است و این به خاطر ارزشی است که صاحبان این روز، یعنی حضرت “امیرالمومنین” علیه السلام و ائمه هدی علیهم السلام، به آن بخشیده‏ اند. این ارزش گذاری حاکی از آن است که کمتر واقعه ای به مهمی غدیر در تاریخ به وقوع پیوسته است.

 این روزهای خاص عبارتند از:

روز قبولی توبه حضرت آدم.
روز اعلان ولایت حضرت شیث، فرزند و وصی حضرت آدم.
روز نجات حضرت ابراهیم از آتش.
روز اعلان جانشینی حضرت هارون توسط حضرت موسی.
روز اعلان جانشینی شمعون توسط حضرت عیسی.

امام رضا در حدیثی به وقوع این امر در آسمان ها نیز اشاره و سخنانی بدین مضمون فرموده ‏اند: “در این روز، “ولایت” امیرالمومنین و اهل بیت علیهم السلام بر اهل آسمان و سایر موجودات نیز عرضه شد و آنان که در پذیرفتن این امر سبقت گرفتند، جایگاه و منزلتی والاتر یافتند.”

پاسخ پرسش 9

9. پیامبر در غدیر خم مسلمانان را به چه چیزی فرا خواندند؟

• الف- بیعت با حضرت علی علیه السلام به عنوان جانشین ایشان.
• ب – اعتقاد به ولایت حضرت علی علیه السلام و دیگر امامان تا حضرت مهدی علیه السلام.
• ج-  جدا نشدن از امامان علیهم السلام و مراجعه به ایشان در همه زمان ها.
• د – همه موارد درست است.

پاسخ: گزینه د صحیح است.

هدف سوال: توجه دادن به این نکته که پیام غدیر منحصر در اعلان امامت حضرت علی علیه السلام نبود؛ بلکه پیامبر اکرم در روز غدیر اصل برقراری سلسله امامت را تبیین کردند و البته در مورد امیرالمومنین به عنوان نخستین امام و حضرت مهدی به عنوان آخرین امام تاکید ویژه نمودند.

شاهدی برای گزینه الف: (بیعت با حضرت علی علیه السلام به عنوان جانشین ایشان)

پیامبر در سخنرانی غدیر فرمودند: “ای مردم ! این علی است؛ برادر من، وصی من، جامع علم من و جانشین من در امتم بر آنان که به من ایمان آورده اند و جانشین من در تفسیر کتاب خداوند عزوجل… می‏ باشد.” ( اسرار غدیر/ص 150و151)

و نیز فرمودند: “جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف پروردگارم … مرا مامور کرد که در این محل بپاخیزم و به همگان اعلام کنم که “علی بن ابی طالب” برادر من، وصی من، جانشین من بر امتم و امام بعد از من است.

نسبت او به من همانند نسبت هارون به موسی است؛ جز اینکه پیامبری بعد من نیست و او صاحب اختیار شما بعد از خدا و رسولش است.” (اسرار غدیر/ص144)

شاهدی برای گزینه ب(اعتقاد به ولایت حضرت علی و امامان تا حضرت مهدی علیهم السلام )

پیامبر در سخنرانی غدیر فرمودند: “ای مردم ! تعداد شما بیشتر از آن است که در این زمان با دست با من بیعت کنید. پروردگارم مرا مامور کرده است درباره آنچه که برای امیر مومنان علی و امامانی که بعد از او می آیند و از نسل من و اویند علنی ساختم از زبان شما اقرار بگیرم.” ( اسرار غدیر/ص164و 165)

و نیز فرمودند: “ای مردم ! هر کس خدا، رسولش، علی و امامانی را که ذکر کردم اطاعت کند، به رستگاری بزرگ دست یافته است.” ( اسرار غدیر/ص166.167)

شاهدی برای گزینه ج:

 “ای مردم ! نماز به پا دارید و زکات بپردازید؛ همان طور که خداوند عزوجل به شما فرمان داده است. اگر زمان درازی بر شما گذشت و دست شما ( از حقایق دین ) کوتاه شد و یا دچار فراموشی گشتید، پس “علی” صاحب اختیار شما و بیانگر ( حقایق ) برای شما خواهد بود.

او کسی است که خدای عزوجل او را به عنوان امانت دار برای خلق خویش منصوب کرده است. او از من است و من از اویم. او و جانشینان او از نسل من پرسش های شما را پاسخ خواهند داد و آنچه را که نمی دانید  برایتان تبیین می کنند.” ( اسرار غدیر/ص129)

در فرازی دیگر به حدیث ثقلین اشاره کرده و فرمودند: “… و من به شما گفتم تا زمانی که از این دو ( یعنی قرآن و امامان از اهل بیت من ) جدا نشوید، گمراه نخواهید شد.”

 پیامبر اکرم در این عبارت نیز بر پیوستن مردم به اهل بیت و قرآن و جدا نشدن از ایشان بار دیگر تاکید کردند.

---

 پاسخ پرسش 10

10. پیام آیه ” اکمال دین” که در روز غدیر نازل شد کدام است؟

پاسخ: گزینه د صحیح است.

“کمال” در لغت، به معنای آن است که تمام هدف های مورد نظر از یک موجود به طور کامل به دست آید. مثلا ممکن است یک ساختمان تمام شده باشد ولی هنوز قابل استفاده نباشد. وقتی این ساختمان برای منظور نهایی آماده شد، در این صورت می گوییم این ساختمان کامل است.

بنابراین، منظور از اکمال دین آن است که اکنون هنگامی رسیده که ساختمان دین آماده بهره ‏برداری کامل شده است. یعنی‏ ولایت و امامت کامل کننده دین است. در واقع دین فقط با نماز و روزه و حج کامل نمی شود؛ بلکه دین کامل دینی است که در آن جانشین راستین پیامبر به درستی شناخته شود.

خداوند در این روز با معرفی حضرت علی علیه السلام و بقیه ائمه علیهم السلام دین را کامل کرد و راه استفاده از آن بزرگواران را پیش روی ما گشود.

حال سوال این است که آیا صرفا شناختن جانشین پیامبر برای ما کافی است؟ باید بدانیم: واژه “امام” به معنای کسی است که در جلو راه می رود و دیگران پشت سر او و به دنبال او حرکت می‏ کنند. در واقع آنچه که باعث کامل شدن دین ما می شود، مراجعه به امام و به دنبال ایشان حرکت کردن است و نه صرف شناختن ایشان.

در صورت داشتن این رابطه است که می توان گفت قدر این نعمت دانسته شده است. وقتی به فردی پول یا امکاناتی می رسد، ولی آن فرد از آن استفاده نمی‏ کند، یا سوء استفاده می‏ کند، در واقع قدر این نعمت را ندانسته است. این پول وقتی به نعمت کامل تبدیل می‏ شود که در راه مناسبش صرف گردد.

 ان شاءالله همه ما توفیق داشته باشیم که از این برترین نعمت الاهی به درستی استفاده کرده و قدر این نعمت را بدانیم.

---

 پاسخ پرسش 11

11. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در خطابه غدیر به امامت “کدام یک از ائمه” اشاره کرده اند؟

پاسخ: گزینه د صحیح است.

 زمانی که دستور سفر “حجه الوداع ” از سوی خداوند به پیامبر نازل شد، همه فرمان های مهم الهی به جز حج و ولایت ائمه به مردم ابلاغ شده بود. در طول این سفر، اعمال و احکام حج به طور کامل برای‏ مردم روشن شد و فقط موضوع ولایت باقی ماند. لذا پیامبر در خطبه غدیر یک مقصد اساسی‏ داشتند و آن “اعلام ولایت و امامت ائمه پس از خود تا آخرین روز دنیا” بود.

 بررسی آماری بر روی خطبه غدیر نشان می دهد که در آن حدود “290 فراز” وجود دارد که حداقل نیمی از آنها  ولایت همه ائمه علیهم السلام (و نه تنها ولایت امیرالمؤمنین) مربوط می باشد.

 در این خطبه از یک طرف تاکید فراوانی بر “اختصاصی بودن امامت اهل بیت” شده که نشان دهنده آن است که هیچ فرد دیگری لایق این شان نیست و اگر کسی در قبول ایشان شک کند، در واقع درباره خدا شک کرده است. از طرف دیگر نیز بر قبول همه آنان و عدم تفکیک بین ایشان در شئون امامت اصرار گردیده است.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: “هر کس درباره یکی از امامان شک کند، در همه آنان شک کرده است و شک کننده درباره ما در آتش خواهد بود.”

سپس پیامبر تفصیلاٌ به شؤون ائمه اشاره کرده و ایشان را با عناوینی چون: “ثقل اصغر و شریک قرآن، هدایت کننده به حق، امین پروردگار در میان مردم، عالم به حلال و حرام خدا و حجت خدا روی زمین” معرفی نموده است.

البته پیامبر صلوات الله علیه و آله می دانستند که قبول ولایت امیرالمومنین علیه السلام برای‏ منافقان سنگین خواهد بود، لذا با آینده ‏نگری، برنامه بلند مدت اسلام را با تاکید فراوان برای مردم بیان داشتند. پیامبر علاوه بر اشاره به سلسله امامان از نسل حضرت علی علیه ‏السلام، در”25 موضع” نیز اختصاصا درباره حضرت مهدی علیه السلام سخن گفتند.

در واقع پیامبر می خواستند این موضوع را روشن کنند که حتی اگر در ظاهر ولایت حضرت علی علیه السلام را غصب شود، حقایق دین در طول زمان برای نسل های بعد روشن خواهد شد و روزی امر اهل بیت ظاهر و جهان به دست جانشین واقعی پیامبر (حضرت مهدی علیه السلام) سپرده خواهد شد.

---

 پاسخ پرسش 12

12. “دو ریسمان الهی” که پیامبر خدا شرط نجات از گمراهی را تمسک به آنها و جدا نشدن از آنها دانستند، چیست؟

پاسخ: گزینه ج صحیح است.

نماز و زکات و حج از تعالیم بزرگ اسلامی و بسیار مهم‏اند و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله تنها اکتفا کردن به  این اعمال را برای نجات کافی ندانسته ‏اند. بلکه طبق حدیث متواتر ثقلین راه نجات را تمسک به قرآن و اهل بیت و جدا نشدن از آنها دانسته ‏اند.

اصل حدیث ثقلین:

 “ایها الناس! انی تارک فیکم الثقلین؛ کتاب الله و عترتی. فان تمسکتم بهما، لن تضلوا ابدا و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض”

 ای مردم ! من در میان شما دو گوهر (ثقل) گرانبها می گذارم؛ کتاب خدا و عترتم را. اگر به این دو چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد و این دو هرگز از هم جدا نخواهند شد تا در قیامت کنار حوض کوثر به من بپیوندند.

  در زمان رسول خدا مردی از مهاجرین از پیامبر اکرم پرسید: ای پیامبر خدا ! دو ریسمان الهی که ما را به آن دو سفارش نموده ای چیست؟ پیامبر اکرم فرمودند: “ریسمان بزرگتر کتاب خداست و ریسمان کوچکتر عترت من، هر کس مسلمان است خیرخواه این دو باشد؛ با آنان دشمنی نکند؛ از آنان عقب نماند و یاور آن دو، یاور من است، دوستدار آن دو، دوستدار من است و دشمن آن دو دشمن من است. بدانید همانا آن دو از یکدیگر جدا نمی شوند، تا این که در کنار حوض بر من وارد شوند.”

رسول خدا پیروی از اهل بیت و اقتدا کردن به آنان را مانند پیروی از قرآن دانسته ‏اند و پذیرش اوامر و دستورات آن و خودداری از هشدارها و محرمات آن را بر ما واجب نموده ‏اند.

از سخنان رسول خدا درمی‏ یابیم که امروزه هر کس مسلمان است، باید خیرخواه قرآن و امام زمان علیه‏ السلام باشد؛ با قرآن و امام زمان علیه السلام دشمنی نکند ؛ قرآن و امام زمان علیه السلام را دوست داشته باشد و بداند قرآن و امام زمان از یکدیگر جدا شدنی نیستند.

تمسک در لغت به معنای محکم گرفتن چیزی و جدا نشدن از آن است.

تمسک به قرآن به معنی مراجعه مداوم به آن و هدایت جویی مدام از آن است.

تمسک به عترت به معنای مراجعه مداوم به اهل بیت و به خصوص امام زنده زمان و استمداد از او در مسیر زندگی است.

لزوم مداومت در تمسک به معنای تعطیل ‏بردار نبودن آن است زیرا برای سقوط در دره‏ های هلاکت یک لحظه رها کردن ریسمان نجات کافی است.

بدیهی است عمل به دستورات قرآن و اهل بیت بخشی از آداب تمسک است لیکن تمامی آن نیست.

---

 پاسخ پرسش 13

14. “پیام اساسی پیامبر” در سخنرانی غدیر چیست؟

پاسخ: گزینه ب صحیح است.

  غدیر پیام پروردگار بود برای پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم؛ پیام پروردگار بود برای علی بن ابی طالب علیه السلام و فرزندانش؛ پیام پروردگار بود برای مومنان و همه انسانها. به لطف خداوند، متن سخنرانی پیامبر پس از گذشت چهارده قرن از غدیر خم همچنان در دسترس ماست.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در خلال این سخنان خطاب به مسلمانان فرمودند: “ای مردم!… خداوند عزیز و بزرگ، صاحب اختیار شما و معبود شماست. پس از خداوند، رسولش که با شما سخن می گوید سرپرست شماست. پس از من به فرمان خدا، علی صاحب اختیار و امام شما خواهد بود و بعد از او، تا قیامت امامت در نسل من و از فرزندان او قرار خواهد داشت.”

بدین ترتیب غدیر جایگاهی بود که در آن امامت و ولایت ائمه علیهم السلام به بشریت معرفی شد تا حجت بر همه مردم تمام شود. از این رو غدیر روز پیمان بستن با خداوند متعال، با نبی مکرم، و امام معصوم است.

در بخش دیگری از خطبه، پیامبر صلی الله علیه و آْله و سلم می فرمایند: “ای مردم ! صراط مستقیم خداوند که شما را به پیروی از آن فرمان داده است منم و بعد از من علی و سپس فرزندانم از نسل او پیشوایانی هستند که به سوی حق هدایت می کنند.”

“ای مردم! هر کس خدا، رسولش، علی و امامانی را که معرفی کردم اطاعت کند، به یقین به رستگاری‏ بزرگی  دست خواهد یافت.”

 از بیان پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه به خوبی می توان یافت که پیام غدیر فقط به امامت حضرت علی علیه السلام منحصر نمی شود، بلکه رشته امامت امامان معصوم تا قیام قیامت ادامه خواهد داشت. این به بدان معناست که اگر ما امروز امام زمان خود را بشناسیم و به او متوسل و متمسک باشیم، پیام غدیر را به صورت کاربردی در زمان خود دریافت کرده‏ایم.

آری، غدیر واقعه ای است که در آن، خداوند هدایتش را برای همیشه تاریخ گسترش داده و اطاعت از سلسله امامان را خواسته است تا سعادت ابدی قرین آنانی باشد که غدیر و پیام غدیر را فرا راه زندگی خود قرار داده اند.

پروردگارا ! به ما توفیق عطا کن که پیام غدیر را بدانیم و به دیگران نیز برسانیم.

---

 پاسخ پرسش 14

14. لقب ” امیرالمومنین” مخصوص کدام یک از شخصیت های زیر است؟

پاسخ: گزینه ب صحیح است.

 لقب “امیرالمومنین” مخصوص حضرت علی علیه السلام است و حتی دیگر امامان معصوم نیز با ایشان در این لقب شریک نیستند. این لقب از آن دسته از اختصاصات و فضائل حضرت علی است که توسط برخی زمامداران غاصب دزدیده و در غیر جای خود به کار گرفته شد.

هر یک از ائمه دارای ویژگی های مخصوص به خود هستند. مثلا از میان تربت ائمه، تنها تربت امام حسین علیه السلام است که مایه شفا دانسته شده است و خوردن کمی از آن به امید شفا، نه تنها حلال بلکه مستحب است.

پس تنها تربت شفابخش تربت امام حسین است. ماموریت اقامه عدل جهانی نیز خاص حضرت مهدی علیه السلام است. به همین ترتیب لقب امیرالمومنین نیز خاص حضرت علی علیه السلام است.

این سخن پیامبر که مردم باید فقط حضرت علی را امیرالمومنین بنامند، دربسیاری از متون کهن شیعه و سنی ثبت شده است. 81 سند از این روایات در جلد  37بحارالانوار باب 54 جمع آوری شده است.

مثال: 1 یکی از اصحاب پیامبر، به نام بُرَیده، به امام حسین علیه السلام گفت: پیامبر به ما دستور داده بود که پدرت را سلام گوئیم و او را امیرالمومنین بخوانیم. ( بحارالانوار / ج / 37ص  290به نقل از عیون اخبار الرضا )

مثال:2 پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: “هنگامی که به معراج رفتم و در نزدیک ترین مقام قرب خدا قرار گرفتم (نقل به مضمون)، خدایم آنچه را خواست به من  وحی فرمود و مرا فرمان داد که علی بن ابیطالب را امیرالمومنین بنامم و فرمود او هیچ کس را پیش از علی و پس از علی به این نام نخوانده و نخواهد خواند.” (بحارالانوار / ج / 37ص / 290به نقل از امالی شیخ طوسی)

با توجه به اختصاص لقب “امیرالمومنین” به حضرت علی و سفارش پیامبر در مورد نامیدن ایشان به این لقب، سزاوار است از ذکر این لقب برای ایشان کوتاهی نکنیم و سزاوار است همان گونه که خیلی‏ اوقات به جای تعبیر امام حسین، لقب “سیدالشهدا” را به کار می بریم، به جای تعبیر امام علی، لقب “امیرالمومنین” را استفاده کنیم. به کار بردن این القاب، باعث یادآوری کمالات و مقامات آن بزرگواران خواهد بود.

پیامبر اکرم در سخنرانی روز غدیر نیز به اختصاص لقب “امیرالمومنین” برای حضرت علی تصریح کرده و فرمودند:”بدانید که خداوند امر کرده و من از جانب او می‏گویم؛ بدانید که امیرالمومنین کسی جز این برادر من نیست و  بدانید امیرالمومنین بودن پس از من برای احدی جز او حلال نیست.”( اسرار غدیر/ص149و/150پایان فراز سوم خطبه)

پیامبر اکرم در آخرین جملات سخنرانی خود در غدیر چنین فرمودند: “ای مردم ! کسانی که برای بیعت با علی و قبول ولایت  و  سلام کردن با عنوان امیرالمومنین با او سبقت بگیرند رستگارانند و در بهشت نعمت الهی خواهند بود.” ( اسرار غدیر / ص 167)

 مردم در پایان سخنرانی غدیر، نزد پیامبر و حضرت علی ازدحام کردند. رسول خدا دستور دادند که دو خیمه برپا شود. خود در یکی از خیمه ‏ها نشستند و به حضرت علی گفتند که در خیمه دیگر بنشینند. مردم گروه گروه در دو خیمه حاضر می شدند و تبریک می گفتند. مردم به هنگام تبریک به حضرت علی‏ علیه السلام با لقب “امیرالمومنین” به ایشان سلام کردند. (اسرار غدیر/ص 39)

---

 پاسخ پرسش 15

15. هنگامی  که پیامبر اکرم در مراسم غدیر دست حضرت علی را بالا بردند، چه فرمودند؟

پاسخ: گزینه ب صحیح است.

لازم به ذکر است که هر چهار گزینه از سخنان پیامبر اکرم در غدیر خم می باشد، اما عبارتی که در گزینه (ب) ذکر شده، کلام جاویدان رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به هنگام بالا بردن دست امیرالمومنین علی علیه‏ السلام می‏ باشد.

پیامبر به هنگام بالا بردن دست امیرالمؤمنین فرمودند:

 “من کنت مولاه فهذا علی مولاه”
“هر کس که من مولای او هستم، این علی نیز مولای او است”. خطبه غدیر

وقایع فراوانی در صحرای غدیر اتفاق افتاد که تنها از یک نفر و به یک بیان نقل نشده است. هر یک از حاضران به گوشه‏ هایی از آن مراسم با شکوه اشاره کرده ‏اند. علاوه بر آن ائمه معصومین علیهم السلام نیز بیاناتی درباره غدیر ابراز داشته‏ اند.

در میان توصیفاتی که از غدیر به دست ما رسیده است مطالبی وجود دارد که در بیان همه حاضران و راویان دیده می‏ شود. این اشتراک در سخن و لفظ گویندگان، نشانگر تثبیت و استواری آن معناست. یکی از این عبارات که بالاتفاق در کلام ائمه شیعه و حاضران در غدیر نقل شده است کلام جاودان پیامبر اکرم درباره حضرت علی علیه السلام است.

پیامبر اکرم ضمن بلند کردن دست حضرت علی به همه مردم فرمودند:”من کنت مولاه فهذا علی مولاه.” هر کس من مولای او هستم، این علی نیز مولای اوست.

این عبارت مهم در کتب اهل سنت حداقل توسط “صد و ده نفر” از اصحاب و “هشتاد و پنج نفر” از راویان نسل بعد نقل شده است. در میان این راویان افرادی مانند ابوبکر، عمر، عایشه، خالد بن ولید، سعد بن وقاص، طلحه و زبیر به چشم می‏ خورد.

---

 پاسخ پرسش 16

16. کدام یک از موارد زیر از افتخارات “حضرت علی علیه السلام” است؟

پاسخ: گزینه د صحیح است.

درباره فضایل و افتخارات امیرالمؤمنین علیه السلام:

امیرالمومنین افتخارات فراوانی دارند که از دیر باز در کتاب هایی با نام مناقب جمع آوری شده است. شیعیان و اهل سنت، در این زمینه آثار زیادی دارند. مانند: کتاب “مناقب”، نوشته ابن شهر آشوب از علمای شیعه و کتاب “مناقب”، نوشته خوارزمی از علمای اهل سنت.

مشوق اصلی جمع آوری و نشر فضایل و مناقب امیر المومنین، “شخص پیامبر” بوده اند. آن حضرت ذکر و یاد حضرت امیر المومنین را “عبادت” معرفی  فرموده ‏اند: “ذکر علی عباده”

از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: “یا علی! اگر دریاها مرکب شوند؛ درختان قلم شوند و تمام انسانها به  نگارش و تمام و جنیان به شمارش مشغول گردند، برتری‏ های تو را به شمارش در نخواهند آورد.” ( منبع: فردوس الاخبار نوشته ابن شیرویه دیلمی. نیز بحار الانوار ج 4ص  .75نیز مناقب خوارزمی ص  .328نیز شرح احقاق الحق ج  23ص58-56)

چه زیبا گفته است شاعر که:

بنابر محاسبه ‏ای، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، حضرت امیرالمومنین را با بیش از “دویست و پنجاه” لقب ستوده ‏اند. ( احقاق الحق ج 4ص  4تا  10بیش از سی صد سند ذکر شده است )

 پرفسور “عباس اَلعقاد” در عَبقَریهُ الامام، فصل  10، می‏ گوید: “علی کسی است که متجاوز از 1300 سال، میلیون‏ها نفر درباره او به بحث، تحقیق و مطالعه پرداخته ‏اند و او را نمونه کامل و اعلای بشر دانسته و مصداق منحصر به فرد انسان کامل شناخته ‏اند.”

 درباره اینکه آن حضرت اولین مرد مسلمان است:

پیامبر خدا در سخنرانی شان در غدیر خم فرمودند: “علی نخستین کسی است که به خدا و پیامبر او ایمان آورده است. هیچ کس در ایمان به من از او پیشی ‏نگرفته است. او کسی است که جان خود را سپر بلای پیامبر کرد.

او همان کسی است که همراه پیامبر خدا بود؛ در زمانی که هیچ یک از مردان، غیر از او، خدا را به همراه پیامبر عبادت نمی‏ کردند. او اولین کسی است که با من نماز خواند و خدا را به همراه من عبادت کرد.” (پیام نگار ص   48)

حضرت امیر علیه السلام خود در خطبه قاصعه ( خطبه  192نهج البلاغه ) فرمودند: “من (از کودکی) مانند بچه شتر شیرخواره ای که از مادرش جدا نمی شود در پی پیامبر بودم. آن حضرت هر روز پرچمی از اخلاق نیکویش برایم بر می افراشت و مرا می فرمود که به او اقتدا کنم.

پیامبر هر ساله مدتی را در حراء اقامت می فرمود و من شاهد او بودم؛ در حالیکه کسی شاهد او نبود. در آن زمان اهل هیچ خانه ای بر اسلام نبود؛ جز خانه پیامبر و خدیجه که سومین نفر آنها من بودم. نور وحی و رسالت را می دیدم و شمیم نبوت را حس می کردم.”

 درباره اینکه آن حضرت بهترین پشتیبان رسول خداست.

پیامبر اکرم بارها حضرت علی را به حضرت هارون تشبیه کردند. حضرت هارون به تصریح قرآن وزیر (یعنی پشتیبان) و خلیفه (یعنی جانشین) حضرت موسی بود. درباره اینکه حضرت علی برگزیده و منتخب خداوند است. پیامبر بارها به مردم فرمودند که حضرت علی (و یازده امام پس از آن حضرت) منتخب خداوند است.

آن حضرت در خطبه غدیر فرموده اند: “ای مردم! بدانید که خداوند علی را به عنوان ولی و امام شما منصوب ساخته است… ملعون است کسی که با او مخالفت کند و مورد رحمت خداست کسی که او را پیروی کند و تصدیق نماید.” (بند سوم خطبه غدیر)

“ای مردم ! او را بر خود برتری دهید که خدا او را برتری داده و او را پذیرا باشید که خدا او را منصوب ساخته است.” (بند سوم خطبه غدیر)

---

  پاسخ پرسش 17

17. پیامبر اکرم در خطابه غدیر، “حضرت مهدی علیه ‏السلام” را با چه عبارت هایی معرفی‏ فرمودند؟

پاسخ: گزینه د صحیح است.

  بسیار جالب است بدانیم که در آن روز آسمانی، پیامبر اکرم نه فقط به معرفی حضرت علی علیه السلام به عنوان امام و جانشین خویش پرداختند، بلکه سلسله امامت بعد از خویش را هم معرفی نمودند.

و فرمودند: اولین ایشان حضرت علی علیه السلام و آخرین ایشان حضرت مهدی علیه السلام است.

سپس با عباراتی که در ذیل می آید به توصیف آخرین تن از امامان، یعنی امام زمان ما، پرداختند:

 بدانید که:

 بدانید که:

 خوب است بدانیم: پیامبر اکرم در خطابه غدیر، حداقل 25 جمله را اختصاصا در مورد حضرت مهدی علیه السلام ایراد فرموده اند. عناوینی که در مورد  حضرت مهدی علیه السلام در روز غدیر صحبت شده است، عبارت است از:

همگی این موارد نشانگر اهمیت موضوع مهدویت است که پیامبر اکرم به تمام مسلمانان در مورد امام مهدی تذکر داده ‏اند. پس چه به جاست ما که هم عصر با آن بزرگواریم به آن حضرت تذکر و توجه داشته باشیم و برای فرا رسیدن ایام زیبای حکومت ایشان از عمق وجود دعا کنیم.

---

 پاسخ پرسش 18

18. در خطبه غدیر از “حضرت مهدی علیه السلام” علیه السلام با چه القابی یاد شده است؟

پاسخ: گزینه ب صحیح است.

پیامبر اکرم در خطبه غدیر پیرامون حضرت مهدی علیه السلام می‏ فرمایند: “بدانید که آخرین امامان “مهدی قائم” از ماست.”  “اوست که به عنوان “حجت ” باقی می ماند و پس از او حجتی نیست.”

در خطبه غدیر، امام زمان علیه السلام جایگاه ویژه‏ ای دارند و پیامبر ایشان را با ویژگی های دیگری‏ نیز معرفی نموده اند:

برخی موضوعات مهم که در خطبه غدیر توسط پیامبر اختصاصا پیرامون امام مهدی علیه ‏السلام مطرح شده ‏اند عبارت است از:

“امیرالمومنین” لقب اختصاصی حضرت علی علیه ‏السلام می باشد و جایز نیست این لقب برای‏ دیگران، حتی  سایر ائمه استفاده شود. “سیدالشهدا” نیز لقب امام حسین علیه السلام است.

در خطبه غدیر “25 بار” اختصاصا درباره حضرت مهدی علیه السلام سخن رفته است. علاوه بر آن باید توجه داشت که تنها عبارات مرتبط با امام عصر در خطبه غدیر جملات 25 گانه مزبور نیست بلکه در این خطبه هر جا سخن از مجموع ائمه و امامتشان به میان آمده مصداق زنده ‏اش امام زمان علیه السلام می باشد. امام زمان علیه‏ السلام در خطبه غدیر  4 بار با نام مبارک “مهدی” ذکر شده است.

---

پاسخ پرسش 19

19. روی سخن پیامبر صلی الله علیه و آله در مراسم غدیر با چه کسانی بود؟

پاسخ: گزینه ج صحیح است.

پرونده غدیر “هرگز” بسته نمی شود و تا روز قیامت باز است. صبح روزی که پیامبر از مکه حرکت کردند، جمعیتی بیش از 70 هزار نفر (به فرمایش امام باقر علیه السلام) به همراه آن حضرت به سوی غدیر آمدند. البته برخی مورخین تا  120 هزار نفر نیز ذکر کرده اند.

با رسیدن به غدیر، ایشان دستور دادند همه مردم متوقف شوند و آنان که پیش رفته اند نیز باز گردند. شدت گرما و داغی زمین به حدی بود که مردم و حتی پیامبر، گوشه ‏ای از عبایشان را بر سر انداخته بودند و گوشه دیگر را زیر پای خود قرار داده بودند. پیامبر به سلمان، ابوذر و مقداد دستور دادند تا آن منطقه را برای سخنرانی ایشان آماده نمایند.

در زیر سایبانی، سنگ ها را روی هم چیدند از بار و بنه شتران منبری فراهم آوردند. منبر به گونه ای آماده شد که پیامبر در هنگام سخنرانی مشرف بر مردم باشند تا صدایشان به افراد بیشتری برسد و همه بتوانند ایشان را ببینند. در فواصل مختلف نیز افرادی‏ گمارده شدند تا سخنان پیامبر را برای  دیگران، که در مسافتی دورتر قرار داشتند تکرار کنند.

همه مردم جمع شدند. آنگاه پیامبر بر فراز منبر ایستادند و به “امیرالمومنین” علی علیه السلام دستور دادند تا بالای منبر بیایند و در کنار ایشان بایستند. پس از آن، پیامبر سخنرانی تاریخی و بزرگترین خطابه رسمی خود را برای همه مردم آغاز کردند.

در اثنای خطبه، پیامبر اکرم اقدامی عملی انجام دادند و دست امیرالمومنین را بالا برده، ایشان را به عنوان اولین جانشین پس از خود معرفی نمودند. در نهایت به همه مردم امر کردند که با ایشان با قلب و زبان بیعت کنند و همه مردم این جملات را تکرار کردند:

“ای پیامبر! ما فرمان تو را که از جانب خدا، درباره علی بن ابیطالب و امامان پس از او به ما رساندی اطاعت می کنیم و به آن راضی هستیم و با قلب، جان و دستمان با تو بر این امر الهی بیعت می کنیم… “

مراسم غدیر سه روز به طول انجامید و آن روزها به نام ایام ولایت در ذهن ها نقش بست. پس از آن، خبر غدیر به سرعت در شهرهای دیگر منتشر شد و به گوش همگان رسید. پیامبر با توجه به اینکه مخاطبش همه مردمان جهان تا روز قیامت بود به مردم دستور دادند تا هرکس پیام غدیر را شنیده است به دیگران نیز برساند. پیامبر در خلال خطبه فرمودند که پیام خطبه را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان انتقال دهند تا این کلام جاوید هم چنان زنده و پویا نسل به نسل منتقل شود.

عبارت پیامبر چنین بود: “ای مردم !… من آنچه را که مامور ابلاغش بودم به شما رساندم تا حجتی باشد بر حاضران و غایبان و کسانی که حضور دارند یا ندارند؛ به دنیا آمده ‏اند یا نیامده ‏اند. پس حاضران به غایبان و پدران به فرزندان این پیام را تا روز قیامت برسانند.”

 بدین جهت و در حقیقت، مخاطبان پیامبر علاوه بر جمعیت حاضر در غدیر، دیگر مردمان آن زمان در شهرهای دیگر و دیگر مردمان از نسل های آینده تا روز قیامت می‏ باشند. چرا که غدیر “جاودانی و ابدی” است. پس مخاطبان آن نیز تا ابد باید پیام غدیر را بشنوند و آن را آویزه گوش خود نمایند.

 آری غدیر واقعه ‏ای است که در آن خداوند هدایتش را برای همیشه تاریخ گسترش داده و اطاعت از سلسله امامان را خواسته است تا سعادت ابدی قرین آنانی باشد که غدیررا فرا راه زندگیشان قرار داده اند.

---

 پاسخ پرسش 20

20. پیامبر و ائمه علیهم السلام کدام کارها را برای “بزرگداشت عید غدیر” توصیه کرده اند؟

پاسخ: گزینه د صحیح است.

پیامبر و اهل بیت علاوه بر آنکه روز غدیر را به عنوان “بزرگ ترین عید اسلامی” معرفی کردند، آداب شایسته یک عید را نیز در مورد آن آموزش داده اند.

عید گرفتن در این روز:

امام صادق علیه السلام فرمودند:” این روز، روز عید و شادی و سرور است.”

امام رضا علیه السلام فرمودند: “هر کس این روز را عید بگیرد، خداوند مالش را زیاد می کند.”

گرد هم آمدن و ابراز سرور:

امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: “در روز غدیر کنار یکدیگر جمع شوید تا خداوند امور شما را جمع کند و سامان بخشد.”

امیرالمومنین علیه السلام: “در این روز، روی خوش با یکدیگر داشته باشید و در ملاقات هایتان اظهار سرور و شادی نمائید.”

امام صادق علیه السلام فرمودند: “روز غدیر روزی است که به عنوان اظهار سرور از نعمت ولایت که خداوند بر شما منت گذارده باید شکر و حمد خدا نمائید.”

امام رضا علیه السلام فرمودند: “این روز، روز تبسم بر روی مومنین است. هر کس در این روز بر روی‏ برادر مومن خود تبسم کند، خداوند در روز قیامت نظر رحمت به او می  نماید؛ هزار حاجت او را برمی آورد و قصری از مروارید سفید در بهشت برایش بنا می کند.”

تبریک گفتن به یکدیگر:

امام رضا علیه السلام فرمودند: “در این روز به یکدیگر تهنیت و تبریک بگوئید و هرگاه برادر مومن خود را ملاقات کردید، چنین بگوئید:

“الحمد الله الذی جعلنا من المتمسکین بولایه امیرالمومنین.” 
“سپاس خدائی را که ما را از تمسک کنندگان به ولایت امیرالمومنین قرار داده است.”

لباس نو پوشیدن:

امام رضا علیه السلام فرمودند: “روز غدیر روز زینت و آراستگی است. هر کس خود را به مناسبت عید غدیر آراسته سازد، خداوند گناهان او را می آمرزد و فرشتگانی به سوی او می فرستد که برای او حسنات ثبت کنند و تا سال آینده درجات او را بالا ببرند.”

 امام رضا علیه السلام در عید غدیر به خانه برخی از یاران نزدیک خود، لباس و کفش و انگشتری‏ فرستادند و لباس های عادی روزانه را به لباس های مناسب عید تغییر دادند.

هدیه دادن و شاد ساختن خانواده:

امام رضا علیه السلام در روز غدیر عده ای از یاران نزدیک خود را برای افطار دعوت فرمود و برای‏ خانواده شان هدیه و عیدی  فرستادند و درباره اهمیت این روز مطالبی فرمودند.

امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: “در این روز نعمت های خداوند را به یکدیگر هدیه دهید همان طور که خداوند بر شما منت نهاده است و نعمت بزرگ امامت را به شما هدیه کرده است.”

امیرالمومنین علیه السلام در مراسم غدیر در زمان حکومتشان فرمودند: “وقتی از این اجتماعتان برگشتید، به خانواده ‏تان رسیدگی کنید و به برادرانتان احسان نمایید… به یکدیگر نیکی کنید تا خداوند الفت و انس شما را پایدار سازد.”

امام رضا علیه السلام فرمودند: “هر کس در این روز برای خانواده اش و خودش خرج کند، خداوند مالش را زیاد می کند.”

منبع برای مطالعه در این زمینه: “کتاب اسرار غدیر”، نوشته محمد باقر انصاری: بخش عید و جشن غدیر.

---

 پاسخ پرسش 21

21. آگاهی از “پیام غدیر” سبب می شود که:

پاسخ: گزینه د صحیح است.

اسلام به عنوان آخرین و برترین دین الهی، حامل بهترین پیام ها برای سعادت و خوشبختی انسان هاست. دستورات و تعالیم نجات بخش اسلام را پیامبر اکرم از سوی خداوند به مسلمانان هدیه کرد و مردم را به فرمانبرداری از خداوند دعوت نمود.

 – مردم همواره برای اتحاد نیاز به یک محور مشترک دارند. بخشی از این محور اتحاد با وجود یک قانون مشترک تامین می‏ شود. در آیین اسلام کتاب خدا و سنت پیامبر در حکم این قانون مشترک می ‏باشد. لیکن با توجه به اینکه ممکن است برداشت ها و تفسیرهای گوناگون از قانون صورت بپذیرد همواره وجود یک معلم و مفسر زنده و عاری از خطا در کنار قرآن و سنت ضروری است.

به دستور خداوند، پیامبر با طرح اصل امامت بستر این اتحاد را برای امت فراهم ساخت. تاکید شیعه بر مساله امامت بر مبنای ارج نهادن به سفارش رسول خدا و به هدف معرفی محوری‏ استوار برای  اتحاد و انسجام مسلمانان است.

طبق اصل امامت شخصی شایستگی جانشینی پیامبر و پیشوایی مسلمانان را دارد که شخصیتی شبیه پیامبر داشته باشد؛ او باید مانند پیامبر مجهز به علم الهی باشد تا مردم هرگز از مسیر خداوند گمراه نشوند.

او باید مانند پیامبر پناهگاه مسلمانان باشد. او باید مانند پیامبر عاری از گناه باشد و هوای نفسانی در او تاثیر نداشته باشد. او باید مانند پیامبر دلسوز امت باشد. و…

و چنین ویژگی های منحصر به فردی جز در “علی بن ابیطالب و یازده فرزند معصومش” هرگز یافت نمی شود. لذا پیامبر به دستور خداوند در خطبه غدیر، مردم را به اتحاد و یک دلی بر محور ولایت فرا خواندند و فرمودند:”هر کس من مولای اویم، این علی نیز مولای اوست.”

 پیامبر سپس از جمعیتی که حدود 120 هزار نفر بودند، در برکه و صحرای غدیر برای امامت حضرت علی علیه السلام و فرزندانش بیعت گرفتند تا همه مسلمانان با وحدت و همبستگی با ایشان بیعت کنند و راه سعادت در پیش گیرند.

---

 پاسخ پرسش 22

22. پیامبر اکرم “بالاترین امر به معروف و نهی از منکر” را در خطبه غدیر چه می‏ دانند؟

پاسخ: گزینه الف صحیح است.

اهمیت پیام امامت حضرت علی علیه السلام و دیگر امامان معصوم آن چنان است که بالاترین مرتبه امر به معروف و نهی از منکر را در کلام نبوی به خود اختصاص داده است.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در سخنانشان در روز غدیر خم فرمودند: “بدانید بالاترین امر به معروف و نهی از منکر آن است که سخن مرا بپذیرید؛ مردم را از طرف من به پذیرفتن آن بخوانید و از مخالفت با آن بر حذر دارید…”

 – پس به فرموده رسول رحمت صلی الله علیه و آله و سلم، مراحل مختلف این امر به معروف عبارتند از:

بدین جهت شایسته است که: ما به خوبی پیام غدیر (یعنی امامت حضرت علی علیه السلام و دیگر امامان معصوم) را بشناسیم؛ آن را همیشه به خاطر بسپاریم؛ و سپس به دیگران گوشزد کنیم.

این موضوع، فریضه ای الاهی است که همه باید بر انجام آن بکوشیم و آن را در جمع‏ هایمان به خود یاد آوری کنیم و به نسل بعد نیز انتقال دهیم.

فراموش نکنیم که یک مسلمان در هنگام امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ی بازگویی حقایق را از جانب خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و امامان علیهم السلام بر دوش گرفته است و این افتخاری است که باید به آن توجهی ویژه داشت.

با آنکه در دین اسلام، نماز ستون دین دانسته شده است و پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، اسلام بدون نماز را اسلام نمی دانستند و با آنکه نیک خویی و مردم داری از جوهره های اصلی دین و اسباب بعثت پیامبران است، نه تشویق به نماز و نه تشویق به نیک خو بودن، مهمترین مصداق امر به معروف نیستند.

به فرموده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بی توجهی به امامت ائمه می بایست تکان دهنده تر از معضلاتی همچون کاهل نمازی و انحطاط اخلاقی باشد. این به معنای مهم نبودن اخلاقیات و عباداتی چون نماز نیست، بلکه به معنای مهمتر بودن سلامت اعتقادی به خصوص در زمینه شناخت ائمه و پیوند با ایشان است.

دانلود فایل پاورپوینت بازشناسی واقعه غدیر (zip)