شادی نعمت الهی – جشن میز نیمه شعبان

شادی نعمت الهی (نهایت شادی، یاد و ذکر خداست)

یکی از تمایلات و استعدادهای درونی انسان میل و نیاز به سرور، بهجت و لذت در زندگی است. مقاله شادی نعمت الهی با تحلیل آیات قرآن، روایات و تعالیم اسلامی مفهوم شادی را از دیدگاه اسـلام مـورد بررسی قرار میدهد. شادی در قرآن دارای جایگاه خاصی است و به گونه های مختلف مورد تایید و توجه قرار گرفته است؛ اما نه شادی بیهوده و عبث بلکه شادی توأم با اهداف الهی و انسانی.

شادی نعمت الهی

شادی چیست؟ کسی می تواند شادی را تعریف کند؟  آیا شاد بودن یک نیاز است؟ چه راه هایی برای شاد بودن می شناسید؟

(جواب ): دکتر محمد پارسا نویسنده کتاب «انگیزش و هیجان» نیز در تعریف شادی چنین می نویسد: شادی احساس مثبتی است که از حس رضایت مندی و پیروزی به دست می آید.

از دیدگاه برخی نظریه پردازان مفهوم مبهم و اسرارآمیز شادی عبارت است از حالت خوشی، سرور یا رضایت از زندگی و لذت بردن از آن. بنابراین داشتن عواطف مثبت و رضامندی از عناصر زندگی می تواند شادی بخش و شادی آفرین باشد. درک شادی و ابراز آن در افراد متفاوت است.

اما در این تفاوت ها یک عامل مشترک وجود دارد. می دانید این عامل مشترک چیست؟ ( جواب ): احساس رضایت و خشنودی. در واقع همین حس است که منجر به حالتی می شود که ما آن را شادی می نامیم. از آن جایی که شادی، ناکامی و ناامیدی و ترس و نگرانی را از آدمی دور می کند، روان شناسان به ایجاد و تثبیت آن در انسان دستور اکید داده اند.

حالا دوباره به سوال اول برگردیم. چه کار کنیم تا شاد باشیم؟ بیاییم با هم سری به کشورها و اقوام و جشنواره های مختلف بزنیم و به دنبال راهکارهای شادی در آن ها بگردیم. اسپانیایی‌ها بیشتر از هر ملتی به جشن های عجیب علاقه دارند.

یکی از معروف‌ترین جشن‌های این کشور جشنواره پرتاب گوجه‌فرنگی (جشن توماتینا)‌ است که در آخرین چهارشنبه اگوست در منطقه‌‌ای نزدیکی شهر والنسیا برگزار می‌شود. این جشن قدمتی 67 ساله دارد و توریست های زیادی در این ماه به اسپانیا سفر می‌کنند تا شاهد بزرگترین جشن گوجه های له شده باشند! در روز برگزاری این جشن،‌ مردم به مدت چند ساعت به سمت همدیگر گوجه‌ فرنگی پرتاب می‌کنند.

جشن «فرار از گاوهای وحشی» هم از دیگر مراسم عجیب و غریبی است که در اسپانیا برگزار می‌شود که بعضی از دیگر کشورها از جمله پرتغال، مکزیک و حتی جنوب فرانسه را هم تحت تاثیر خود قرار داده است. در قرن چهاردهم میلادی، زمانی که مردم گاو چران ساکن شمال شرقی اسپانیا گاوهایشان را روانه بازارهای فروش می‌کردند از روش‌هایی استفاده می‌کردند تا این گاوها سریع‌تر بدوند و به این ترتیب این سنت به یک مسابقه در میان جوانان تبدیل شد.

این جشن هر ساله از 7 تا 14 جولای برگزار می‌شود. حرکت خلاف جهت‌ گاوها در این جشن ممنوع است و جالب است بدانید که ساله بیش از 300 نفر از تماشاچیان به علت حمله گاوهای وحشی آسیب می بینند و گاهی نیز تعدادی از آن ها جان خود را از دست می دهند!

جشنواره سنتی و کاتولیک کورپس کریستی که هر ساله در ماه ژوئن در پرو برگزار میشود. آنها طبق این سنت اعتقاد دارند پرش بر روی کودکان موجب سلب گناهان و بیماری و دورشدن شیطان از جسم آنها میشود! اهالی یک روستای هندی بیش از700 سال است که در یک مراسم خطرناک نوزادن خود را به زمین پرتاب می کنند.

ساکنان روستای  (Harangal) در رسم و رسومی عجیب بیش از 700 سال است که برای اطمینان حاصل کردن از سالم بودن نوزدان خود، آنها را به زمین می اندازند.اهالی روستا انجام این مراسم را علاوه بر مطمئن شدن از سالم بودن نوزاد، به فال نیک می گیرند.

ساکنین هندی این روستا، کودکان را از روی یک دیوار بلند به زمین می اندازند و در زیر این دیوار 18 نفر با در دست داشتن پتو این نوزاد را گرفته و سپس آن نوزاد را به والدینش تحویل می دهند.به نظر شما شادی می تواند پایدار یا ناپایدار باشد؟

( جواب ): می توانید فرق شادی پایدار و ناپایدار را بیان کنید و مثال بزنید؟ چطور می شود که گاهی حس شادی تا مدت ها یا حتی ماه ها با ما همراه است اما گاهی چند ساعت و یا حتی چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد؟

فکر می کنید جشن هایی که الان مثال زدیم از کدام نوع شادی را در انسان ایجاد می کنند؟ پایدار یا ناپایدار؟ ( جواب ):

بعضی شادی ها از لحاظ زمانی گذرا هستند، شادی مدتی با ما است و بعد از بین می رود. مثل شادی هایی که بر اثر عوامل مادی به وجود می­ آیند.شادی های سطحی و ناپایدار در همان سطح خود باقی می مانند و با کوچکترین مشکل از بین می روند. در حالیکه شادی های پایدار به راحتی از انسان جدا نمی شوند.فردی که ایمان و رضایت داشته باشد، با شادی پایدار همراه است و از بین رفتن شادی او فقط بستگی به تغییر نگرشش دارد.

در واقع  اگر می خواهید شادی پایدار داشته باشید؛ باید آن را با چیزی که پایدار است پیوند بزنید وگرنه از بین می رود. تمام انسان ها نیاز به شادی را در درون خود احساس می کنند و به نحوی دنبال ارضای آن هستند. به دنبال یک بهانه یا یک برنامه برای رسیدن به شادی.

اما آیا دست زدن به هرکاری می تواند این نیاز را در من به شکل صحیح و ماندگار پاسخگو باشد؟ این که من برنامه ای راه بیندازم و کارهایی بکنم که برخلاف ساختار وجودیم باشد، که گاهی در آن به حیوانات و حتی برخی انسان ها آسیب برسانم راه درستی برای ایجاد شادی است؟ آیا این شادی مورد مذمت نیست؟

جبران خلیل جبران می گوید: «شادی اسطوره ای است که در جستجویش هستیم.» آیا واقعا شادی یک اسطوره است؟ گفتیم شادی یک نیاز طبیعی است که همه انسان ها آن را در وجودشان احساس می کنند. قبول دارید که هر فردی این نیاز را در خودش می بیند؟ ( جواب ):

قبول دارید که خدا ما را خلق کرده است؟ حالا بگویید خدایی که ما را خلق کرده چگونه خدایی است؟ ویژگی های خالق خودتان را بگویید.

( جواب ):همه ما می دانیم که خدا خالق ما است وعالم است وهمه کارهایش حکیمانه است یعنی هدفمند و با برنامه و هیچ کاری را بیهوده انجام نمی­دهد.

ما انسان ها برای ارضای نیاز شادی و یا هر نیاز دیگری که در وجودمان یا خارج آن قرار دارد، برای رفع نیازها و مشکلات روحی و روانی و خانوادگی و اجتماعی و … به سراغ هرگونه برنامه ­ای می رویم از کوچکترین نسخه هایی که عوام می دهند تا برنامه های دکتران و روانشناسان و جامعه شناسان و … . که البته طبیعی است، علم پیشرفت می کند و باید از آن استفاده کرد.

اما نکته این است که در کنار این ها و یا نه در رأس این مراجعات سری هم به برنامه های الهی برنیم و ببینیم خالق من به عنوان کسی که خود این نیاز را در وجود من قرار داده چه پاسخی برای آن در این دنیا قرار داده است. و چنانچه من به عنوان بنده الهی این را بپذیرم و به آن عمل کنم و مطیع باشم. می توانم به شادی پایداری که کاملا با طبع انسانی سازگار است، دست یابم.

توضیح: در تمام جنبه های زندگی همین طور است و این امری بدیهی است که به سازنده مراجعه کنیم. مثلا من ماشین ظرفشویی ال جی می خرم که کاملا دیجیتالی است.

اگر دفتر راهنما و بروشور یا سی دی آموزشی نداشته باشد، آن را می خرم؟  ( جواب ): اگر همان اول برنامه ای را اشتباه وارد کنم و دستگاه بسوزد چه می شود؟ حالا فرض کنید که دستگاه من خراب شده و مشکلی در برنامه های آن به وجود آمده. آیا عاقلانه است که به نمایندگی سامسونگ زنگ بزنم تا مشکل دستگاه را رفع کنم؟ اگر این کار را بکنم چه قضاوتی در مورد من خواهند کرد؟

دکتر علی اصغر احمدی، روانشناس و عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه تهران، با اشاره به آیه « فرحین بما آتیهم الله» درباره فرهنگ شادی در اسلام گفت: قطعاً اسلام شادی را قبول دارد. در قرآن شادی با اصطلاح «فرح» می آید. مثلاً آیه «فرحین بما آتیهم الله» یعنی شادند به آن چیزی که خدا به آنها داده است اشاره ی دقیق قرآن به شادی است.

آیات قرآن درباره شادی دو دسته‌اند: شادی پسندیده و شادی ناپسند در بعضی از این آیات مومنان به شادی و خوشحالی دعوت شده اند. در بعضی دیگر از آیات کسانی به جهات مختلف مورد مذمت قرار گرفته اند و یا منع شده اند. مسلما خداوند شادمانی را که به قیمت آزار و اذیت موجودات و یا مرگ عده ای باشد دوست ندارد و نمی پسندد.

پسندیده: ای رسول خدا! به خلق بگو که شما باید منحصراً به فضل و رحمت خدا شادمان شوید [و به نزول قرآن مسرور باشید] که آن بهتر و مفیدتر از ثروتی است که برای خود اندوخته می‌کنید. سوره یونس/۵۸

ناپسند: قرآن کریم در داستان «قارون» که فردی خود‌خواه و مغرور بود و شادی‌های مستانه داشت، از زبان قومش می‌فرماید: هنگامی‌که قوم قارون به او گفتند: شادی [مغرورانه] مکن که خداوند شادی‌کنندگان [مغرور] را دوست نمی‌دارد.» سوره قصص/۷۶

بنابراین اسلام به هیچ وجه با شادی و نشاط مخالفتی ندارد چون نیاز به شادی و نشاط نیازی غریزی است ولی اسلام برای آن حد و مرزی قرار داده است. و شادی که ممدوح است و نیاز انسان است را بیان کرده است.در روایات نیز نه تنها شادی را به عنوان یک نعمت الهی ستودند بلکه مردم را نیز به سوی آن دعوت کردند.

رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «هر کس مؤمنی را خوشحال سازد مرا خوشحال ساخته و هر کس مرا خوشحال سازد خدا را خوشحال گردانده است.»(کافی/۲/۱۸۸) در روایتی دیگر، امام محمد باقر(علیه السلام) می فرمایند: «لبخند شخص به روی برادر مومنش حسنه است و برطرف کردن اندوهی از او نیز حسنه است و خداوند به چیزی محبوب تر از مسرور ساختن مومن، پرستش نشده است.»

حضرت علی(علیه السلام): «شادمانی، گشایش خاطر می‏ آورد »؛(آمدی، غررالحکم، ح‏2023.)

امام رضا(علیه السلام): کوشش کنید اوقات شما در چهار زمان باشد؛ وقتی برای عبادت و خلوت با خدا، زمانی برای تأمین معاش، فرصتی برای معاشرت با برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیب هایتان واقف می‏سازند و در باطن به شما خلوص و صفا دارند و وقتی را هم به تفریحات و لذایذ خود اختصاص میدهید و از شادی ساعت‏های تفریح، نیروی لازم برای عمل به وظایف وقت‏های دیگر را تأمین کنید».بحارالانوار، ج‏75، ص‏321.

پیامبر صلی الله علیه وآله می فرمایند: برترین اعمال بعد از اقامه نماز، شاد کردن دل مومن است. البته از طریقی که گناه در آن نباشد. امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید: شادی مؤمن، آن گاه است که پروردگارش را اطاعت کند و اندوهش وقتی است که گناه کند. (غررالحکم، آمدی، ج ۵، ص 2449)

خداوند اساس جهان هستی و پدیده های آن را به گونه ای طراحی کرده که در آدمی شادی ایجاد کند. بهار با طراوت، صبح پرلطافت، طبیعت با ظرافت، آبشارهای زیبا، گل های رنگارنگ و …اما آن راهی که منجر به شادی پایدار در وجود من می شود چیست؟ یک شادی درونی!

گفتیم یک عامل مشترک در بین انواع شادی ها وجود دارد. آن عامل چه بود؟( جواب ):  … احساس رضایت و خشنودی. از مهم ترین پایه های شادمانی انسان میزان رضایت از زندگی است. آن هم رضایتی که  که در جهت هدف آفرینش و رضایت خالق باشد. هر چقدر رضایت و خشنودی در وجود من بیشتر و عمیق تر شکل گیرد، احساس شادی در من پایدارتر خواهد بود.حالا بگویید بر اثر چه عامل یا عواملی احساس رضایت و خشنودی در فرد به وجود می آید؟ ( جواب ):ما زمانی در زندگی می توانیم احساس رضایتمندی داشته باشیم که مشکلات ما، نگرانی های ما، ترس هایمان و … به حداقل برسد. وجودمان و درونمان به آرامش برسد.

دکتر احمدی می گوید: نقطه مقابل فرح و شادی، غم و حزن و ترس است و در حالی که زیربنای شادی، آرامش درونی است، به نظر شما چگونه چنین چیزی اتفاق می افتد؟(جواب): دکتر احمدی در ادامه می گوید: قرآن با آیه «الا بذکر الله تطمئن القلوب» به این نکته اشاره می کند که مایه ی آرامش درونی و در نهایت شادی، یاد و ذکر خداست.

مهم ترین عامل مسرت، ایمان است. نداشتن نگرانی و اضطراب و رسیدن به اطمینان قلبی، اساس هر نوع شادی است و این فراهم نمی شود، مگر با ایمان به قدرت خداوندی که سرچشمه همه نیکی هاست.

روان شناسان مؤثرترین داروی درمان بیماران را ایمان و دعا و امید می دانند.یکی از دانشمندان می نویسد: امروز جدیدترین علم، یعنی روان شناسی(روان پزشکی)، همان چیزهایی را تعلیم می دهد که پیامبران به مردم می آموختند؛ زیرا آنان دریافته اند که داشتن یک ایمان محکم، نگرانی، تشویش، هیجان و ترس را برطرف می سازد. می دانید منظور خدا از ذکر در آیه ای که گفتیم چیست؟ من با چه ذکری می توانم سریع تر و پایدارتر به این آرامش برسم؟

ذیل این آیه در تفسیر فرات: قاسم بن عبید از حضرت صادق علیه السّلام نقل میکند که در باره آیه الَّذِینَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِکْرِ اللَّهِ أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‏ فرمود پیامبر اکرم از علی بن ابى طالب علیه السّلام پرسید میدانى این آیه در باره چه کسى نازل شده؟عرض کرد خدا و پیغمبرش داناترند. فرمود: درباره کسى که مرا تصدیق کند و ایمان آورد بمن و تو را و عترت را بعد از تو دوست بدارد و تسلیم تو و ائمه بعد از تو باشد.

(بخش امامت-ترجمه جلد هفتم بحار الانوار، ج‏1، ص: 268[کنز العمال 1/ 251] و «سیوطى» در «الدّر المنثور» قسمت دوست داشتن را بیان کردند).

بنابراین بزرگ ترین معلم قرآن دستورالعمل الهی را این گونه اعلام می کنند که اگر می خواهی به آرامش برسی تا شاد باشی، یک راه وجود دارد. راهی که بسیار لطیف و زیباست. کافی است دوست داشتن را بلد باشی. کسانی را دوست داشته باشی که خدا آن ها را بیشتر از هرکس دیگری دوست دارد. آن ها چه کسانی هستند؟ همان امامان ما. در زمان ما تنها یادگار اهل بیت چه کسی است؟

( جواب ) :  امام زمان حجت بن الحسن المهدی صلوات الله علیه.

در زمان ما در رأس این دوست داشتن، محبت و علاقه به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه قرار دارد. دوست داشتن واقعی. نه فقط در کلام. دوست داشتنی که از قلب تو بیرون آید و به زبانت بنشیند و در عملت ظاهر گردد. مسلما نمی شود بدون دلیل محبت کسی را در دل داشت و او را دوست داشت. باید دید چگونه می توان این محبت را در قلب وارد کرد و به عمل نشان داد.

(توضیح: حال من می خواهم او را دوست داشت باشم. به عنوان یک دوست چه ویژگی هایی در این شخص یعنی امام زمان است که می تواند موجب آرامش و شادی من شود؟ ) بیاییم ویژگی های دوست را در همان قالب شادی بررسی کنیم. ببینیم چگونه دوست داشتن می تواند موجب شادی من شود؟ این دوست چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟ شما بگویید چه ویژگی هایی در یک دوست موجب آرامش و شادی شما خواهد شد؟

دوستی می تواند موجب شادی من شود: اولا: به من نزدیک باشد و من بتوانم هر لحظه با او ارتباط برقرار کنم. به من آرامش و امنیت دهد. سنگ صبور من باشد. مهربان باشد. رازدار باشد. آنقدر عالم باشد که بتواند در مشکلات به من کمک کند. و …

خدا همیشه در طول تاریخ یک نفر را با تمام این ویژگی ها برای انسان ها قرار داده و امروز این فرد امام زمان هستند. همان کسی که مهربانی اش به مهربانی مادر نسبت به کودک خردسال تشبیه شده، یعنی نسبت به ما محبت و توجه ویژه دارد. مهربانی اش مثل خورشید است که نورش عالم را فرامی گیرد یعنی مثل تابش آفتاب شامل حال همه ما می شود.

اما نکته اینجاست! قانون الهی در این است که اگر می خواهی به وسیله این دوست شادی به تو هدیه شود، باید خودت دوستی را آغاز کنی. باید کمر همت ببندی او منتظر پاسخ تواست او دوستیش را ابلاغ کرده ومنتظر جواب توست باید. باید خودت از خانه خارج شوی تا در معرض آفتاب خورشید وجودش باشی. اگر درها را ببندی و پرده ها را هم بکشی دیگر آفتاب به خانه نمی تابد.

باید خودت را در معرض تلألو خورشید وجودش قرار دهی تا به شادی دست یابی. حالا به من بگویید چگونه؟ چطور با او دوستی کنم؟ چگونه خودم را در معرض گرما و روشنایی آفتاب وجودش قرار دهم؟

( جواب ): به من گویید برای شروع یک ارتباط، یک دوستی از کجا باید شروع کرد؟(جواب ):سلام از آن جایی که امام زمان علیه السلام هستند و در بین ما زندگی می­کند؛ ما را می­بیند و از احوال ما با خبر هستند؛ پس هر روز که چشم­هایمان را باز می­کنیم،به ایشان سلام دهیم، هرروز و همیشه خیلی ساده: «سلام بر شما امام زمان! » « سلام پدر مهربانم! »

( السلام علی ربیع الانام و نضره الایام ) من روزم را با یاد شما آغاز می­کنم. و مطمئن باشیم هیچ­کس به خوبی او نمی­داند که جواب سلام واجب است. پس حتماً جواب ما  را می­دهد و ارتباط بر قرار می­شود.

همان طور که می دانید آدم­ها وقتی با هم ارتباط برقرار می­کنند؛ کم­کم برای هم مهم می­شوند؛ البته ما همیشه مورد توجه حضرت هستیم، اما حالا باید خودمان به ایشان توجه کنیم.به ایشان بگوییم حالا که من قدرت و توان ندارم که مشکلات شما را -که بزرگترین آن غیبت است- رفع کنم، حداقل می­توانم برای حل آن دعا کنم. برای ظهورتان و همین­طور برای سلامتیتان دعا کنم؛ صدقه بدهم. چرا که ایشان بین ما  زندگی می­کنند و ممکن است طبق روال طبیعت مریض بشوند.

همان­طور که سایر ائمه­ علیهم السلام نیز بیمار می­شدند. (مثلاً امیرالمومنین و حضرت زهرا برای شفای حسنین علیهم السلام از بیماری نذر سه روز روزه می کنند.) بنابراین امام زمان علیه السلام هم ممکن است از نظر جسمانی ناراحتی پیدا کنند. پس برای سلامتی­ ایشان صدقه بدهیم.

از آن جایی که خداوند به اذن و اراده و نظارت خود قدرت تام به امام زمان داده، برای رفع مشکلات و ناراحتی­هایمان می­توانیم به سراغ او بریم، با اوحرف بزنم، درد و دل کنیم. خیلی راحت. صحبت کردن با این دوست، خیلی راحته. بدون هیچ آداب خاصی در شرایط مختلف، به هر زبانی که بلدی.این دوست به بهترین شکل تو را می فهمد و بهترین ها را برای تو می­خواهد و به علم الهی که دارد.

صلاح کار تو را حتی بهتر از خودت می­داند.همه ­ی این­ها را که گفتیم بهانه ­ای بود برای برقراری ارتباط با او که موجب آرامش و شادیاست. آن هم آرامش و شادی که واقعی است و پایدار. دیگر این­که ما می­توانیم هر کار خوب و مستحبی که انجام می­دهیم به نیابت از او باشد.

مثل نماز و روزه­ی مستحب، عیادت مریض، دیدار با فامیل و…اینجوری بگویم که فرض کنید شما همسایه ­ای داشته باشید و یک روز بیاید و به شما بگوید همش در فکر شماست. صبح که بلند می­شود یاد شماست، می­خواهد نماز بخواند به یاد شماست، می­خواهد بخوابد به یاد شماست، خلاصه در همه حال به یاد شماست، چه احساسی نسبت به او پیدا می­کنید؟

پس بیاییم ما هم با یاد امام زمان علیه السلام خودمان را بیشتر و بیشتر در دل او جا کنیم، که با این کار آرامش و شادی را برای همیشه به زندگی هایمان وارد کردیم. ان شاالله که همه شما با این ارتباط دائمی، با نشان دادن دوستیتان، بتوانید راحت تر ناملایمات زندگی را تحمل کرده و  لذت یک آرامش و شادی واقعی را با تمام وجود بچشید. امیدوارم همه ما روزگار پر از آرامش و شاد و زیبای ظهورش را ببینیم و اینگونه از شادی واقعی تمام طبیعت و مخلوقات لذت ببریم.


دسترسی سریع و آسان به راهکار و محتوا برای مناسبت‌های نیمه شعبان، غدیر، محرم و فاطمیه
برای مطالعه و مشاهده مطالب خدمتگزاران میتوانید به فهرست مطالب در زیر مراجعه نمایید.

فهرست مطالب محرم فهرست مطالب فاطمیه فهرست مطالب نیمه‌شعبان فهرست مطالب غدیر کتابخانه خدمتگزاران
انواع کتیبه غدیر
انواع استیکر پشت شیشه خودرو
اسپند دودکن
انواع جادستمال کاغذی
انواع مگنت یخچالی مذهبی
انواع استکان مذهبی

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا