آفتاب آمد دلیل آفتاب – سخنرانی غدیر

آفتاب آمد دلیل آفتاب (آیات قرآن در اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام)

مطالبی از آیات قرآن کریم در اثبات ولایت و فضائل امیرالمومنین علیه السلام با عنوان آفتاب آمد دلیل آفتاب ، همراه با رواياتی در ذیل آیات از منابع مختلفی تهیه و جمع آوری شده است. با ما در ذکر فضائل امیر عوالم وجود امیرالمومنین صلوات الله علیه همراه شوید.

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 1: آیه ولایت

«إِنَّما وَلِیُّکُمُ الله وَ رَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُواالَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاهَ وَیُؤْتونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ»
«ولىّ شما، تنها خدا و پيامبر اوست و كسانى كه ايمان آورده‌اند: همان كسانى كه نماز برپا مى‌دارند و در حال ركوع زكات مى‌دهند.» آیۀ ۵۵ سورۀ مبارکۀ مائده

در جلد دوم تفسیر البرهان چنین آمده است: حضرت امام صادق از پدرش از جدّش (علیهم السلام) نقل کرده است که درباره آیه «نعمت خدا را می شناسند اما آن را انکار می کنند.»

فرمود: وقتی آیه ولایت؛ «ولیّ شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده اند؛ همان کسانی که نماز برپا می‌ دارند و در حال رکوع زکات می ‌دهند.» نازل شد، گروهی از صحابه در مسجد مدینه جمع شدند و به یکدیگر گفتند: درباره این آیه چه می‌ اندیشید؟

گفتند: اگر این آیه را انکار کنیم، به کل قرآن کافر می ‌شویم و اگر به آن ایمان بیاوریم و آن را بپذیریم، باید آن هنگام که علی بن ابی طالب (علیه السلام) بر ما مسلّط شد از او اطاعت کنیم.

می ‌دانیم که محمد (صلی الله علیه و آله) هر چه می ‌گوید راست و حقیقت است. ما از او اطاعت می‌ کنیم، اما امر او درباره علی (علیه السلام) را نمی پذیریم. سپس این آیه نازل شد «نعمت خدا را می شناسند» منظور ولایت علی بن ابی طالب (علیه السلام) است «و بیشتر آنان کافر شدند» یعنی ولایت را انکار می کنند.

البرهان فی تفسیر القرآن، جلد‏۲، صفحه ۳۱۶ –٣١٥

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 2: امام مبین

«إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ»
آرى! ماييم كه مردگان را زنده مى‌سازيم و آنچه را از پيش فرستاده‌اند، با آثار [و اعمال‌]شان درج مى‌كنيم، و هر چيزى را در كارنامه‌اى روشن برشمرده‌ايم. آیۀ ۱۲ سورۀ مبارکۀ یس

درباره این آیه در معانی الاخبار چنین آمده است: حضرت امام باقر (علیه السّلام) از پدرش از قول جدش (علیهم السّلام) فرمودند: «هنگامى که این آیه «وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ فِی إِمامٍ مُبِینٍ» نازل شد، ابو بکر و عمر برخاستند و عرض کردند: اى پیامبر، آیا منظور از آن تورات است؟

پیامبر فرمود: خیر، عرض کردند انجیل است؟ فرمود: خیر، عرض کردند: منظور قرآن است؟ فرمود: خیر، در این حال امیرالمومنین على (علیه السّلام) به سوى پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد، هنگامى که چشم رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر او افتاد.

فرمود: «هو هذا انه الامام الذى احصى اللَّه تبارک و تعالى فیه علم کل شى‏ء: امام مبین این مرد است. او است امامى که خداوند متعال علم همه چیز را در او احصاء فرموده است…

معانى الاخبار ، صفحه ۲۲٥ – ۲۲۴

آیات قرآن در اثبات ولایت امیرالمومنین علیه السلام شماره 3: آشکار شدن حق

«إِنَّا نَحْنُ نُحْیِ الْمَوْتى وَ نَکْتُبُ ما قَدَّمُوا وَ آثارَهُمْ وَ کُلَّ شَیْءٍ أَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ»
آرى! ماييم كه مردگان را زنده مى‌سازيم و آنچه را از پيش فرستاده‌اند، با آثار [و اعمال‌]شان درج مى‌كنيم، و هر چيزى را در كارنامه‌اى روشن برشمرده‌ايم. آیۀ ۱۲ سورۀ مبارکۀ یس

در تفسیر على بن ابراهیم از ابن عباس از خود امیرالمومنین على (علیه السلام) نیز نقل شده است که فرمودند: «به خدا سوگند من امام مبین هستم که حق را از باطل آشکار مى ‏سازم، این علم را از رسول خدا به ارث برده و آموخته‏ ام.»

تفسیر نور الثقلین، جلد ۴، صفحه ۳۷۹

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 4: جنب الله

«أَن تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَىٰ عَلَىٰ مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّـهِ وَإِن كُنتُ لَمِنَ السَّاخِرِينَ»
«تا مبادا آنکه کسی بگوید: دریغ و افسوس بر اهمال کاری و تقصیری که درباره خدا کردم، و بی تردید  از مسخره کنندگان بودم.» آیۀ 56 سوره مبارکه زمر

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 7: اکمال دین

«…الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دِيناً».
«..امروز دینتان را برای شما کامل، و نعمتم را بر شما تمام کردم، و اسلام را برایتان به عنوان دین پسندیدم.» آیۀ 3 سورۀ مبارکۀ مائد

در تفسير نور الثقلين به حدیثی از کتاب کافی استناد کرده است: خطبه ای از حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل شده است به نام خطبه وسیله. آنجا می فرمایند: «گروهی می گفتند ما جانشینان پیامبر هستیم. پس از اظهارات آنان، پيامبر براى آخرين بار به حج رفتند. هنگام برگشتن به محل «غدير خم» رسيدند. سپس دستور دادند چيزى شبيه منبر براى آن حضرت ترتيب دادند.

آنگاه بالاى آن قرار گرفتند، و بازوى مرا گرفتند، و تا حدى بلند نمودند كه سفيدى زير بغل نمایان شد. سپس با صداى بلند و رسا در آن محفل فرمودند: «هر كه من مولای او هستم، پس على مولای اوست. بار خدايا دوست بدار هركه او را دوست مى ‌دارد و دشمن بدار هر كه او را دشمن مى‌ دارد.»

پس ميزان ولايت و دوستى خدا، ولايت و دوستى من مقرر گرديد و معيار دشمنى خدا، دشمنى من قرار گرفت و خداوند در ارتباط‍‌ با اين جريان اين آيه را فرستاد: امروز دينتان را برايتان كامل نمودم و نعمتم را بر شما اتمام نمودم و پسنديدم كه اسلام دين شما باشد.» پس با ولايت من دين به كمال رسيد و موجب رضاى پروردگار گرديد.

تفسير نور الثقلين، جلد‏1، صفحه 588

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 8: نشانه و اصل دین

«…الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتي وَ رَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ ديناً» .
«…امروز دینتان را برای شما کامل، و نعمتم را بر شما تمام کردم، و اسلام را برایتان به عنوان دین پسندیدم.» آیۀ 3 سورۀ مبارکۀ مائده

تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب از جلد دوم مجمع البيان صفحۀ 159 چنین نقل کرده است: «پس از آنکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در حجة الوداع، علی (علیه السلام) را در روز غدیر برای همه مردم به عنوان نشانه و اصل دین نصب و معرفی نمودند؛ فرمودند: ولایت علی آخرین امر واجبی بود که خدا آن را نازل کرد، در حالی که دیگر بعد از آن واجبی نازل نمی شود»

تفسير كنز الدقائق و بحر الغرائب، جلد ‏4، صفحه 32

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 9: سفارش به ولايت

«وَ فی عَلِی وَالله نَزَلَتْ سُورَةُ الْعَصْر: «بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، وَالْعَصْرِ(1) إِنَّ الْإِنْسانَ لَفی خُسْرٍ(2)إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ (3) » آیات سوره عصر

تفسیر نورالثقلین با ذکر حدیثی ارتباط سوره والعصر را با روز غدیر خم و ولایت علی بن ابیطالب روشن می نماید: محمد ابن جعفر می گوید حضرت امام صادق (عليه السلام) درباره این كلام خداوند متعال «إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ »

فرمودند: خداوند برگزيدگان خود در بین مخلوقاتش را در این آیه استثنا كرد و فرمود: «همانا انسان در معرض زیان است، مگر آنان که ایمان آورده اند.» یعنی به ولايت اميرمؤمنان (عليه السلام) ايمان آورده اند.

«و سفارش به حق کرده اند.» آیندگان و فرزندان خود و كسانی را كه بر جا گذاشتند سفارش به ولايت کردند. «و سفارش به صبر کرده اند.» يعنی دیگران را به ولايت وصيت كردند و آنان را به ولايت و شكيبايی در راه آن سفارش كردند.

تفسير نور الثقلين، جلد‏5، صفحه 667

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 10: امامت

«وَ جَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً في عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ » آیۀ 28 سورۀ مبارکۀ زخرف

«و آن را در نسل های بعد از خود حقیقتی پایدار قرار داد، باشد که آنان بازگردند»

در اكمال الدين از حضرت سجاد عليه السلام، در علل الشرایع از حضرت باقر عليه السلام و در معانى الاخبار از حضرت صادق عليه السلام فرمود: «این آیه در حق ما نازل شده، يعنى امامت را در اولاد حضرت حسين عليه السلام قرار داد؛ تا روز قيامت»

البرهان، ج 4، ص 140، حديث 11

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 11: امامت

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْري نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ وَ أللهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ. آیۀ207 سوره بقره

بعضى از مردم جان خود را به‌خاطر خشنودى خدا مى‌فروشند؛ ‌و خداوند نسبت به همه‌ی بندگان مهربان است.

حضرت سجاد علیه السلام می فرمایند: أوَّلُ مَنْ شَرَی نَفْسَهُ لِلَّهِ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبِ (علیه السلام) کَانَ الْمُشْرِکُونَ یَطْلُبُونَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَامَ مِنْ فِرَاشِه.

اوّلین کسی که جان خود را [در راه رضای خدا] فروخت، علیّ‌ بن‌ ابیطالب علیه السلام بود. مشرکین در پی رسول‌ خدا صلی الله علیه و آله رفتند و علی علیه السلام از بستر پیامبر برخاست.

شواهدالتنزیل، ج۱، ص۱۳۰

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 12: صادقان

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ‌ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقينَ. آیه 119 سوره توبه

اى كسانى ‌كه ايمان آورده‌ايد! از خدا بپرهيزيد و باصادقان و راستگويان باشيد.

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله: و أَمَّا الصَّادِقُونَ فَخَاصَّهًْ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ أَوْصِیَائِی مِنْ بَعْدِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًْ.

امّا صادقان، اختصاصا برادرم علی علیه السلام و اوصیای پس از او تا روز قیامت هستند.

بحار الأنوار، ج33، ص149، ح423

آفتاب آمد دلیل آفتاب شماره 13: پيمان گرفتن

فرج بن ابى شيبه گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه اين آيه شريفه را چنين تلاوت مى فرمودند:

«وَإِذْ أَخَذَ اللَّهُ ميثاقَ النَّبيِّينَ لَما آتَيْتُكُمْ مِنْ كِتابٍ وَحِكْمَةٍ ثُمَّ جاءَكُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِما مَعَكُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ» يعني رسول اللَّه صلى الله عليه و آله و سلم «وَلَتَنْصُرُنَّهُ» عنى وصيَّه أميرالمؤمنين عليه السلام. سوره آل عمران آیه 81

«و چون خداوند از پيامبران پيمان گرفت آنگاه كه به شما كتاب و حكمت بخشيد، سپس براى هدايت شما پيامبرى از جانب خدا آمد كه كتاب و شريعت شما را تصديق مى كرد تا به او ايمان بياوريد، يعنى رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم. و او را يارى كنيد، يعنى وصىّ و جانشينش اميرمؤمنان على عليه السلام را يارى نماييد»

فرمودند: «ولم يبعث اللَّه نبيّاً ولا رسولاً إلّا وأخذ عليه الميثاق لمحمّد صلى الله عليه وآله وسلم بالنبوّة ولعليّ عليه السلام بالإمامة»
«خداوند هيچ پيامبر و رسولى را مبعوث نفرموده جز آنكه از او به نبوّت حضرت محمّد صلى الله عليه و آله و سلم و امامت حضرت على عليه السلام پيمان گرفت»

تأويل الآيات ج 1ص 116 ح 29