خطبه شعبانیه 23 – تذکر دهنده ماه رمضان

خطبه شعبانیه 23 – تذکر دهنده ماه رمضان

در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان هستیم و پیرو بحثی که در باب خطبه شعبانیه 23 داشتیم رسیدیم به قسمتی که خاص حضرت امیرالمؤمنان سلام اللّه علیه بود. و دیروز در باب این که حضرت علی علیه السلام نفس پیغمبر هستند توضیح مختصری عرض شد.

فایل صوتی شرح خطبه شعبانیه 23 

در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان هستیم و پیرو بحثی که در باب خطبه شعبانیه23 داشتیم رسیدیم به قسمتی که خاص حضرت امیرالمؤمنان سلام اللّه علیه بود. و دیروز در باب این که حضرت علی علیه السلام نفس پیغمبر هستند توضیح مختصری عرض شد. ادامه فرمایشات پیغمبر خطاب به امیرالمؤمنان سلام اللّه علیه این عبارات است:

 إنَّ اللّه َ ـ تَبارَکَ وَتَعالى ـ خَلَقَنی وإیّاکَ ، وَاصطَفانی وَإیّاکَ ،” من و تو را خداوند آفرید و من و تو را خدا برگزید.

این که خَلَقَنی، وَاصطَفانی مقدم آمده است. خَلَقَ ،اصطَفا نسبت به پیامبر و حضرت علی علیه السلام، در واقع یک نوع بیان هم زمانی است. هر دو ما را خدا  آفرید و هر دو ما را خدا برگزید. ما برگزیده های خدا هستیم. پس چه تفاوتی است بعد از این برگزیدن؟ “وَاختارَنی لِلنُّبُوَّهِ وَاختارَکَ لِلإِمامَهِ ،” بار نبوت را خدای متعال بر دوش من نهاد و مسئولیت سنگین امامت را برای شما برگزید.

“وَمَن أنکَرَ إمامَتَکَ فَقَد أنکَرَنی نُبُوَّتی” هر کس منکر امامت تو شود، در حقیقت نبوت من را انکار نموده است. “یا عَلِیُّ، أنتَ وَصِیِّی، وأبو وُلدی ، وزَوجُ ابنَتی ، وخَلیفَتی عَلى اُمَّتی فی حَیاتی وبَعدَ مَوتی،” علی جان، تو وصی من هستی، پدر دو فرزند من، و همسر دختر من و جانشین من بر این امت در حیات و موت من، که این خیلی جالب است. چه درحیات و چه در موت.

لذا در ایام بیماری پیامبر هم حضرت علی مأمور می شدند برای کارهای شخصی پیامبر، همچون اقامه نماز جماعت، اقدام بفرمایند. ” أمرُکَ أمری ونَهیُکَ نَهیی”  فرمان تو، فرمان من است. نهی تو، نهی من است. ” اُقسِمُ بِالَّذی بَعَثَنی بِالنُّبُوَّهِ وجَعَلَنی خَیرَ البَرِیَّهِ ، إنَّکَ لَحُجَّهُ اللّه ِ عَلى خَلقِهِ، وأمینُهُ عَلى سِرِّهِ، وَخَلیفَتُهُ عَلى عِبادِهِ” سوگند می خورم به آن کسی که من را مبعوث به نبوت کرد و من را بهترین مردمان قرارداد، که به یقین تو حجت خدا بر خلق خدا هستی، امین اسرار الهی هستی، خزانه دار اسرار الهی هستی و خلیفه خدا بر بندگان هستی.

این تعابیری که به این شدت بیان شده، هم از باب اتمام حجت است و هم از باب اخبار به محبینی که بیشتر با مقام اربابشان آشنا بشوند. معمولاً بین خلیفه  و مستخلف عنهف بین کسی که جانشین می شود و کسی که قبل از او بوده، بایستی  یک تناسبی وجود داشته باشد. باستی یک تشابهاتی باشد که بتوان گفت این فرد، خلیفه آن فرد قبلی است.

و روی همین  جهت است که خلفا در این جهت تلاش کردند، عصمت پیغمبر را مخدوش کنند، زیر سؤال ببرند تا بین مستخلف و خلیفه بتوانند یک جوری ارتباط برقرار کنند. که حالا  نمی خواهیم وارد این بحث بشویم.

ویژگی خاص: اما یکی از ویژگی های خاص پیامبر این است که پیامبر صلی الله علیه و آله  رحمه للعالمین هستند. که قرآن هم به این مطلب اشاره دارد که این ویژگی را درحدیث شریف لوح، برای صاحب الزمان ارواحنا فداه هم به کار برده اند. “وَ أُکْمِلُ ذَلِکَ بِابْنِهِ م‏ح‏م‏د رَحْمَهً لِلْعَالَمِینَ”[1]

یکی از نمونه های رحمه للعالمین پیامبر صلی الله علیه و آله را، می گویند، وقتی بود که پیامبر مکه را فتح کردند و وقتی اصحاب می خواستند فریاد بزنند: امروز وقت انتقام است ” أَلْیوْمُ یوْمُ الْمَلْحَمَهِ” پیامبر مخالفت کردند با این ندای اصحابشان  و امر کردند صدا بزنید: ” أَلْیوْمُ یوْمُ الْمَرْحَمَهِ ” [2]  امروز روز رحمت و بخشایش است.

فقط به عنوان یک نمونه و الگو از زندگی امیرالمؤمنین علیه السلام اشاره می کنیم، عزیزانی که بخواهند مطلب را مفصل پیگیری کنند، مراجعه کنند به بحار- جلد 42- صفحه287 به بعد و قبلش هم یک مقدار مطلب هست در باب وضعیت ابن ملجم مرادی لعنت الله تعالی علیه در حادثه شهادت.

ماجرای شهادت: وقتی این خبیث را آوردند محضر حضرت علی علیه اسلام، اول حضرت با خود او چند جمله ای صحبت نمودند . فرمودند: که من آیا بد امامی برای تو بودم؟ آیا به تو محبت نکردم؟ آیا به تو خوبی هایی نکردم؟

اشاراتی داشتند. اشارات آن چنان جانسوز بود که راوی  نقل می کند چشمان ابن ملجم پر از اشک شد. بعد رو کردند به امام حسین علیه السلام، فرمودند که فرزندم به این اسیرت رحم کن، با او با شفقت و مدارا برخورد کن. نمی بینی چگونه چشمان او دارد در سرش دور می زند از شدت نگرانی و قلبش به تپش افتاده. به او ترحم کن.

حضرت مجتبی علیه السلام عرضه داشتند: پدرجان این خبیث شما را به قتل رسانده. این فاجعه را ایجاد کرده، همه ما را به این مصیبت کشانده، بعد شما امر به مدارا می فرمایید؟ فرمودند که بله فرزندم ” نَعَمْ یا بُنَی نَحْنُ أَهْلُ بَیتٍ لَانَزْدَادُ عَلَى الْمُذْنِبِ إِلَینَا إِلَّا کرَماً وَ عَفْواً ” ماخاندانی هستیم که نسبت به کسی که در حق ما ظلم کرده جز با عفو و کرم برخورد نمی کنیم.

یعنی در عین اینکه این فرد چنین ظلمی را در عالم هستی پدید آورده باز لطف امیرالمؤمنین سلام اللّه علیه شامل حالش است. می فرمایند این شیوه اخلاقی ما اهل بیت علیهم السلام  است.

بعد عبارت خیلی سنگین تری دارند: حسن جان به حقی که من بر تو دارم، از تو می خواهم هر غذایی که خودت می خوری از او  به این اسیرت هم بده. از هر نوع  نوشیدنی که خودتان استفاده می کنید به او هم بدهید. دست و پای او را به زنجیر نبندید که اذیت بشود و نتواند راحت زندگی کند چندروز باقی مانده عمرش را. اگر من در این بیماری مُردم و خواستید قصاص کنید حق ندارید یک ضربه بیشتر بزنید، مبادا بدن او را مثله کنید، قطعه قطعه کنید.

که پیامبر اکرم فرمودند که: مثله کردن جایز نیست ولو نسبت به یک سگ مریض و بیمار. و اگر من زنده ماندم، من می دانم و او، و من او را عفو خواهم کرد .” فَإِنْ عَفَوْتُ فَنَحْنُ أَهْلُ بَیتٍ لَانَزْدَادُ عَلَى الْمُذْنِبِ إِلَینَا إِلَّا عَفْواً وَ کرَماً.” اگر او را  عفو کنم ما اهل بیتی هستیم که نسبت به کسی که گناه کرده است در حق ما جز عفو و کرم کاری و عکس العملی نشان نمی دهیم.

این به هر حال رفتار کریمانه امیرالمؤمنین سلام اللّه علیه نسبت به دشمن و قاتل خوشان است. و جا دارد این جا یاد کنیم از  شعر  زیبای شهریار:

  به جز از علی که گوید به پسر که قاتل من *** چو اسیر توست اکنون، به اسیر کن مدارا

به هر حال بعضی از اشعار برخواسته از متن قرآن و حدیث است. واین شعری که جناب شهریار سروده که در بعد از موت او در خواب دیدند، در باغ بسیار بزرگی زندگی خوب و راحتی در برزخ دارد. وقتی از او پرسیدند از کجا بدست آوردی این امکانات را؟ گفت این باغ صله شعری است که من در شأن مولایم امیرالمؤمنین سلام اللّه علیه سروده بودم و این صله را حضرت زهرا سلام اللّه علیها به خاطر آن اشعار به من عنایت فرمودند.

امیدواریم ان شاالله همه ما مورد لطف امیرالمؤمنین و همسر مظلومه ایشان صدیقه کبری سلام اللّه علیها قرار بگیریم و توفیق خدمت گزاری به آن بزرگوار را و فرزندان بزرگوارشان را داشته باشیم.

1. [1] راویان حدیث لوح و منابع آن:
2. این حدیث نورانی را بزرگان زیادی در کتب روایی خود نقل کرده اند از آن جمله می توان به منابع زیر اشاره کرد:
3. ۱. اصول کافی جلد اول صفحه ۵۲۷ و ۵۲۸ در باب: “بَابُ مَا جَاءَ فِی الِاثْنَیْ عَشَرَ وَ النَّصِّ عَلَیْهِمْ علیهم السلام”؛ شیخ کلینى‏ متوفی ۳۲۹هجری قمری. (کرب و بلا)
4. ۲. الإحتجاج على أهل اللجاج جلد اول صفحه ۶۷ در باب: “ذکر تعیین الأئمه الطاهره بعد النبی ص و احتجاج الله تعالى بمکانهم على کافه الخلق‏” احمد بن على طبرسى‏ متوفی قرن ۶.
5. ۳. شیخ طبرسى‏ متوفی ۵۴۸ هجری قمری در کتاب إعلام الورى بأعلام الهدى‏ در صفحه ۳۹۲.
6. ۴. تاج الدین شعیرى‏ عالم قرن ششم هجری در کتاب خویش با عنوان جامع الأخبار در فصل هفتم از این کتاب تحت عنوان “الفصل السابع فی فضائل الأئمه الاثنی عشر علیهم السلام” در صفحه ۱۷.
7. ۵. مرحوم شیخ صدوق‏ رحمه الله علیه متوفی ۳۸۶ هجری قمری در کتاب: عیون أخبار الرضا علیه السلام‏ جلد اول از صفحه ۴۲ تا ۴۵ از باب “باب النصوص على الرضا علیه السلام بالإمامه فی جمله الأئمه الاثنی عشر علیهم السلام”؛
8. [2]  شرح نهج‌البلاغه‌ی ابن‌ابی‌الحدید، ج17، ص272