خطبه شعبانیه 18 – تذکر دهنده ماه رمضان

خطبه شعبانیه 18 – تذکر دهنده ماه رمضان

“أیُّهَا النّاسُ ، مَن حَسَّنَ مِنکُم فی هذَا الشَّهرِ خُلُقَهُ کانَ لَهُ جَوازا عَلَى الصِّراطِ یَومَ تَزِلُّ فیهِ الأَقدامُ ، “ این قسمتی که قرائت شد هجدهمین فراز از فراز خطبه شعبانیه 18 است که برای روز هجدهم ماه مبارک رمضان در حد ترجمه مطلب و فهم مختصری که به ذهن بیاید در خدمت تان عرض خواهیم کرد.

فایل صوتی شرح خطبه شعبانیه 18 

“أیُّهَا النّاسُ ، مَن حَسَّنَ مِنکُم فی هذَا الشَّهرِ خُلُقَهُ کانَ لَهُ جَوازا عَلَى الصِّراطِ یَومَ تَزِلُّ فیهِ الأَقدامُ ، “ این قسمتی که قرائت شد هجدهمین فراز از فراز خطبه شعبانیه 18 است که برای روز هجدهم ماه مبارک رمضان در حد ترجمه مطلب و فهم مختصری که به ذهن بیاید در خدمت تان عرض خواهیم کرد.

یکی از اعتقادات مهمی که ما داریم که جزء اعتقادات اولیه و قطعی هر مسلمانی است، اعتقاد معاد و قیامت است. این اعتقاد همراه با شرایط و ضوابط خاص خودش است. یعنی یک اعتقاد کلی به قیامت کفایت نمی کند.

جزئیاتی را هم در این اعتقاد ما مطرح می کنیم. یکی از آن مراحل قیامت، عبور از پل صراط است که در زیارت شریف حضرت بقیه الله ارواحنا فداه زیارت آل یاسین، در آن استشهادی که محضر حضرت تقدیم می کنیم و اعتقادات مان را به حضرت به امانت می سپاریم،

می گوییم: “وَ اَن الصِّراطَ حَقّ” صراط حق است، عبور از پل صراط حق است و واقعیت دارد. نمی شود منکر آن شد. و همچنین در تلقینی که برای اموات خوانده می شود باز همین مرور “وَ اَن الصِّراطَ حَقّ” در آن جا هم بیان می شود، لذا اعتقاد به اصل صراط چیزی نیست که بشود آن را انکار کرد یا خدای نکرده بازیچه قرار داد. لذا از امام صادق سلام اللّه علیه داریم که: “إِنَّ عَلَی جَهَنَّمَ جِسْراً أَدَقُّ مِنَ الشَّعْرِ، أَحَدُّ مِنَ السَّیْفِ”[1]

پل صراط باریک تر و خطرناک تر از مو و بران تر از شمشیر است. یک همچین پلی را باید از روی آن عبور کرد. در این باب پیامبراکرم صلی اللّه علی محمد وآله وسلم می فرمایند: کسی اگر در ماه مبارک رمضان اخلاق خودش را در برخورد با اطرافیان اصلاح کند و خودش را به سمت حسن خلق  بکشاند در واقع از عصبانیت، از تند روی، از تند اخلاقی پرهیز داشته باشد.

یکی از آثار این پرهیز، این است که در روز قیامت از پل صراط به راحتی عبور می کند. خب در این جا لازم هست که ما خود اخلاق را گفت و گویی داشته باشیم، ببینیم در این باب چه فرموده اند؟ بعد هم ببینیم آن اثرات چقدر مهم خواهد بود.

در احادیث ما، حدیثی را روز نیمه شعبان خدمت تان تقدیم کردیم از حضرت مجتبی سلام اللّه علیه فرمودند: “إِنْ‏ أَحْسَنَ‏ الْحَسَنِ‏ الْخُلُقُ‏ الْحَسَنُ‏.”[2] بهترین و زیباترین نیکی ها اخلاق خوب داشتن در برخورد با مردم است. یا از وجود مقدس خاتم الانبیاء صلی اللّه علی محمد وآله وسلم داریم: “الْخُلْقُ الْحَسَنُ نِصْفُ الدّینِ”[3] اخلاق نیکو نیمی از ایمان و اعتقادات ما است.

یا از وجود مقدس امیرمومنان سلام اللّه علیه در غرر الحکم داریم که می فرمایند: “عْنَواُنَ صِحیَفِه اْلُمْؤِمِنُ حْسُنُ خُلِقه” سرآغاز نامه همه عباد خوب خدا و مومنین اخلاق نیکویی است که باید داشته باشند. پس اصل حسن خلق را در این باب خیلی توصیه شده است.

درکنار صراط در قیامت ما چیزی به نام میزان داریم. میزان اعمال، که اعمال ما باید سنجیده بشود. باز در آن جا از وجود مقدس خاتم الانبیاء پیامبر مهربانی ها صلی اللّه علی محمد وآله وسلم داریم، فرمودند: “اَوَّلُ ما یُوضَعُ فی میزانِ الْعَبْدِ یَوْمَ القِیامَهِ حُسْنُ خُلُقِهِ”[4] در قیامت نخستین چیزی که از مومن در میزان اعمال نهاده می شود اخلاق خوب و نیکویی است که او باید داشته باشد.

به هر حال بحث جواز عبور از پل صراط، بحث آسودگی در قیامت، بحث سنگین شدن میزان اعمال خوب، همه این ها بازگشت شان به موضوع حسن خلق است. یکی از نکاتی که در ماه رمضان بعضی ها برایشان مشکل ایجاد می کند، این است که گرسنگی و تشنگی گاه و بی گاه بر اعصاب انسان فشار می آورد و ایجاد خستگی عصبی باعث می شود که میزان تحمل و بردباری انسان کاسته بشود.

شاید علتش هم همین باشد که پیامبر در خطبه شعبانیه18 ضمن برشمردن وضعیت روزه داران و وظایف مومنین در ماه مبارک رمضان روی این مسئله باز تاکید می فرمایند که مراقب باشید که یک وقت به بهانه روزه گیری ما گرفتار این سوء خلق نشویم.

البته چون بحث از صراط است بد نیست که  این حدیث شریف نبوی را هم یادآور بشویم که پیامبرصلی اللّه علی محمد وآله وسلم ما فرمودند: “اثبتکم قدمًا عَلی الصِّراطِ اَشَدُّکُم حُبًّا لِاَهْلِ بَیتی”[5]یعنی از شما امت کسانی بر پل صراط ثابت قدم تراند، پایدارتر و استوارتر عبور خواهند کرد که در محبت خاندان من شدیدتر باشند.

شاید جمع بندی این بحث خیلی جالب باشد که معلوم می شود محبت اهل البیت با حسن خلق با یکدیگر گره خورده است. یعنی هرچقدر انسان محبتش به اهل بیت علیهم السلام بیشتر می شود یکی از آثارش این است که باید حسن خلق او هم بیشتر بشود.

لذا شدت محبت به اهل بیت باعث ثبات قدم بر روی صراط خواهد بود. در حیث شریف دیگری پیامبر صلی اللّه علی محمد و آله و سلم خطاب به امیرمومنان فرموده اند: “یَا عَلِیُّ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ أَقْعُدُ أَنَا وَ أَنْتَ وَ جَبْرَئِیلُ عَلَى الصِّرَاطِ” در قیامت علی جان، من و تو وجبرئیل در کنار پل صراط می نشینیم، در آن جا جایگاه ویژه خودمان را داریم، “فَلَمْ یَجُزْ أَحَدٌ إِلَّا مَنْ کَانَ مَعَهُ کِتَابٌ فِیهِ بَرَاءَهٌ بِوَلَایَتِک”[6]

کسی از پل صراط عبور نمی کند و مجوز عبور پیدا نمی کند مگر این که، برگه براعت از دوزخ به وسیله ولایت شما دریافت کرده باشد، پس معلوم می شود کسانی که متولی ولایت امیرالمومنین اند، باید دارای حسن خلق هم باشند، یعنی اگر ادعای ولایت و محبت اهل البیت علیه السلام را داریم بایستی به این مطلب دقت کنیم.

البته بایستی در عین حال در این شب و روزهای ماه مبارک رمضان، دعا کنیم بر فرج و ظهور صاحب الزمان ارواحنا فداه آن بزرگواری که جدشان حضرت امام باقر سلام اللّه علیه فرمودند: هنگامی که مهدی ما ظهور کند دست بر سر مردمان می کشد و با دست مقدس آن حضرت عقل ها و اخلاق ها کامل می شود[7].

دعا کنیم بر فرج آن موعود جهانی که در واقع خرد و اخلاق و حسن خلق را در سراسر جهان به پا خواهد کرد.

1. [1]  میزان الحکمه جلد ۵ صفحه ۳۴۸ ـ در حدیث امام صادق(علیه السلام) به جاى جمله: انّ على جهنّم جسْراً کلمه الصراط آمده است (بحار جلد ۸ صفحه ۶۴ حدیث ۱.
2. [2] خصال ، ج 1، ص 29
3. [3] بحار الأنوار: 68/ 385، باب 92، حدیث 28.
4. [4]  وسائل الشیعه، ج12، ص157، ب104، ح15939.
5. [5] فضائل الشیعه، ترجمه، انتشارات اعلمی، ص۶..
6. [6] بحار الأنوار : ٨/٧٠/١٩
7. [7]  «وَ أَکْمَلَ بِهَا أَخْلَاقَهُم‏»؛ قطب الدین راوندی، سعید بن عبد اللّٰه، الخرائج و الجرائح، ج 2، ص 840، قم، مؤسسه امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه)، چاپ اول، 1409ق.